Uitzicht vanaf Rangen

Uitzicht vanaf de grand cru Rangen de Thann

Uit de Proefschrift-archieven

Onder de titel Alsace Smaakexperience presenteerde oenoloog Thierry Fritsch van het Conseil Interprofessionnel des Vins d’Alsace voorafgaand aan en tijdens Wine Professional 2011 een proeverij voor jonge sommeliers. Een artikel uit de Proefschrift-archieven dat ook nu nog actueel is.
tekst Louis Janssen, proefnotities Jan van Lissum en Johan Veenstra
Eerder gepubliceerd in Proefschrift 24.1 (2011).

Goede Elzaswijnen tref je steeds minder vaak aan in de betere restaurants. Om het tij te keren organiseerde The Wine & Food Association voor talentvolle jonge sommeliers twee proeverijen rond Alsace Grand Cru’s. De lat werd hoog gelegd op de eerste proeverij in het Gault&Millau Theater. Oenoloog Thierry Fritsch van het Conseil Interprofessionnel des Vins d’Alsace presenteerde in drie flights een vijftiental indrukwekkende wijnen van de Elzasser toppers Weinbach, Albert Mann, Ostertag, Zind Humbrecht en Trimbach. Chef Roger Rassin en mâitre-sommelier Ronald Opten van restaurant La Rive (18 GM) zorgden voor een gerecht bij elke flight. De proeverij stond onder auspiciën van het Forum Gastronomicum, het educatieve platform van The Wine & Food Association, en werd eind vorig jaar voorafgegaan door een educatieve degustatie bij restaurant Vermeer (17 GM).

Niet herkende geuren en smaken

De aanleiding voor de proeverijen was het feit dat je de goede Elzaswijnen steeds minder aantreft op de tafels van de betere restaurants, een kwaal waar overigens ook streken als de Loire, Bordeaux en Bourgogne last van ondervinden. Met name de oudere en gerijpte wijnen zijn de dupe: kennelijk zijn het smaken die lang niet iedereen meer herkent. Daardoor zie je dat mensen bijvoorbeeld de geur van paddestoel en pétrol als een fout gaan zien en die vervolgens beschrijven als een wijn met kurk. Vooral de druif riesling stond centraal, naast de effecten van de diverse terroirs, de gevolgen van global warming en de gastronomische mogelijkheden. Het bleken succesvolle tastings, waarbij vooral de diversiteit van de Elzasser wijnen en de unieke effecten van terroir op wijn weer eens bevestigd werden. Thierry Fritsch gaf zijn eigen motto mee aan deze proeverijen: ‘Suiker is niet het probleem, het gebrek aan informatie echter wel’*). En op de volgende editie van Wine Professional kwam hij terug om te laten zien hoe de mineralen in de Elzaswijn de geuren ervan op volstrekt unieke wijze kunnen beïnvloeden.

*) Ook tijdens een Wine Professional-proeverij met de wijnen van Marcel Deiss, in 2010, werden rijpe tonen in combinatie met minder prominente zuren door verschillende proevers foutief geïnterpreteerd als ‘teveel restsuiker’ – Red.

alsace fles

Geologie Elzas

Rieslings uit de Elzas zijn terroirwijnen bij uitstek, misschien nog wel meer dan wijnen uit Bourgogne. Vrijwel nergens ter wereld is de bodem zo heterogeen van samenstelling als in de beste wijngaarden van deze streek. Daarom eerst een kort overzicht van de uiterst bijzondere ontstaansgeschiedenis van dit noordoostelijk deel van Frankrijk. De geschiedenis van het terroir moet eigenlijk beginnen op de evenaar, zo’n driehonderd miljoen jaren geleden. In de periode van het Carboon lag het huidige West-Europa zo ongeveer op de evenaar, met het kenmerkende tropische klimaat. In die tijd ontstaat het gebergte dat we nu kennen als Zwarte Woud en Vogezen, zij het dat het toen nog bestond uit één massief. Door geologische activiteit worden allerlei gesteentes uit de diepere aardlagen omhooggewerkt en door de daarmee samenhangende druk veranderen ze onder andere in graniet en gneis. In de volgende periode van het Perm slijt het gebergte af en de lagere delen vullen zich met zand en klei, die later zullen veranderen in het kenmerkende zandsteen. Tijdens het Trias, als het huidige West-Europa noordwaarts schuift, heerst er zeer lange tijd een dor woestijnklimaat en in de noordelijke Vogezen ontstaat het typische roodachtige zandsteen. Dan, in de hectische periode van de Jura, 190 tot 135 miljoen jaar geleden, komen de Vogezen onder de waterspiegel te liggen, waardoor er grote hoeveelheden zand, klei en kalk worden afgezet. Pas in het Krijt komen de Vogezen, nog altijd één massief, weer boven het water uit.

werk in de wijngaard
De belangrijkste oorzaak voor het terroir en het bijzondere klimaat in de Elzas ligt in het Tertiair. Het huidige continent Afrika raakt op drift en botst op Europa. De Atlas ontstaat, evenals de Alpen. Het massief van de Vogezen bezwijkt onder al dat geweld en de oost – (Zwarte Woud) en westranden (Vogezen) worden omhooggeduwd, terwijl de kern uiteengerekt wordt. Daardoor zakt een deel van die kern weg en ontstaat er een brede geul, de huidige Boven-Rijnslenk. Tegelijkertijd ontstaan er een groot aantal, meest kleine oostwestbreuken. Vergelijk dit proces maar met een soufflé die op een gegeven moment inzakt. Omdat de Rijnslenk tot in de vloeibare kern van de aarde doorloopt, kan magma opstijgen en ontstaan er bekende vulkanen als Grand Ballon en Ballon d’Alsace. In de periode van het Eoceen (54 tot 38 miljoen jaren geleden) is de slenk zover ingezakt, dat er tussen de beide gebergtes een binnenzee ontstaat, waardoor opnieuw kalklagen worden afgezet aan de oostvoet van de Vogezen, in de huidige Elzas dus. In het Oligoceen verdwijnt die zeer weer, waarbij zoutafzettingen overblijven. Meer recent, tot 10.000 jaren geleden, zorgen bittere kou, sterke winden en vorst ervoor dat veel zandsteenlagen uit het Trias afslijten en er overal weer graniet en gneis tevoorschijn komen. Daarnaast komt er als gevolg van westenwinden een bovenlaag van löss te liggen, een fijn mengsel van zand, klei en silt.

Ratjetoe van terroirs

De hier geschetste geologische ontwikkelingen hebben ertoe geleid dat er in de Elzas een ratjetoe aan terroirs terug te vinden is. In de ene wijngaard bestaat de bodem vooral uit verweerd graniet, honderd meter verderop komt vooral kalksteen of schist aan de oppervlakte. Zelfs binnen dezelfde wijngaard kunnen enorme verschillen optreden. Toch is er grofweg sprake van een drietal min of meer homogene zones.

1. De hellingen van de Vogezen

Met van noord naar zuid een drietal subzones: Saverne, Ribeauvillé en Rouffach. In Saverne, feitelijk het departement Bas-Rhin, ligt relatief veel löss en er heerst een wat koeler klimaat. Het terroir bestaat hier voor een groot deel uit kalk- en zandsteen. Verreweg de belangrijkste subzone ligt in de buurt van het dorp Ribeauvillé: bijna de helft van alle grands crus ligt hier. Het terroir is extreem gedifferentieerd, met graniet, zandsteen uit het Trias, kalkhoudende klei, gips, dolomiet, mergel, rode kalkmergel, zwarte en rode mergel, gneis, ijzerhoudende zandsteen, etc. De Rouffach-zone kent een terroir met veel Trias-zandsteen, kalkmergel, löss, klei, zand, grauwacke (vulkanisch), basische lava, kiezelhoudende rots, kiezel en granietzand.

Clos Saint Theobald. Dom Schoffit

Clos Saint Theobald. Dom Schoffit

wijngaarden bij Ribeauvillé

Wijngaarden bij Ribeauvillé

2. De lage uitlopers van de Vogezen

Met relatief veel verweerd granietzand en zand, bovendien met een hoog gehalte aan mineralen (zijn van de hoger gelegen hellingen uitgespoeld). In het noorden meer schistes, de wijnen hebben vaak een opmerkelijke mineraliteit.

3. De lage delen

De bodems zijn hier relatie diep en rijk. Veel alluviaal zand en klei in de wijngaarden. Vooral bestemd voor de productie van eenvoudiger wijnen.

Grands Crus

Proefschrift presenteerde uit alle zones enkele tientallen wijnen van 13 grands crus. Een korte karakteristiek van elke grand cru.

Uit de zone Saverne:

1.Wiebelsberg, Andlau, met zandsteen uit de Vogezen. Hoger op de helling ook solifluctiemateriaal (gesteente dat loskomt door vorst en verder erodeert). Bovenlaag zanderig – volle en florale wijnen met groot bewaarpotentieel.

2. Muenchberg, Nothalten, afzettingsgesteente uit Perm, ook tufsteen, kiezel en vulkanische as, bovenlaag zanderig – goede kwaliteit riesling.

Wijngaarden bij Nothalten

Wijngaarden bij Nothalten

Grand Cru Schlossberg

Grand Cru Schlossberg

Uit de zone Ribeauvillé:

1. Schlossberg, Kientzheim, graniet, ondergrond zandachtig, rijk aan mineralen – hoge aromarijkdom, zeer verfijnde wijnen, floraal en mineraal, lang bewaarpotentieel.

2. Furstentum, Kientzheim en Sigolsheim, zandsteenachtige kalkmergel, onder aan de helling veel differentiatie van terroir – sterk aromatisch, lange bewaarmogelijkheden

3. Kirchberg de Ribeauvillé, Ribeauvillé, dolomiet, gekleurde zandsteen en gipshoudende mergel, bodem kleiachtig en erg kiezelrijk – stevige structuur, na verloop van tijd opmerkelijke ontwikkeling van aroma’s.

4. Osterberg, Ribeauvillé, klei- en kiezelachtige bodem, ondergrond van (gekleurd) mergel en dolomiet – stevige rieslings, delicate aromastructuur, mineraalinvloeden, elegant en verfijnd, zeer lange bewaartermijnen.

5.Brand, Turckheim, homogene granietbodem, bovenlaag van verweerd granietzand – evenwichtige wijnen met veel levendigheid en verfijning, elegantie en veel fruitexpressie.

6. Altenberg de Bergheim, Bergheim, kalksteen en mergelaarde, bovenlaag ondiep met kiezelachtige rode kalkmergel met veel fossielen – krachtige wijnen met elegante aromastructuur en grote gastronomische mogelijkheden.

Uit de zone Rouffach:

1.Kitterlé, Guebwiller, ondergrond van vogezenzandsteen, bovenaan de helling soms glimmerhoudend zandsteen, ook donkergrijze zandsteen van vulkanische oorsprong (grauwacke), lichte zanderige bovenlaag – mineralige riesling, fragiele, fruitige wijnen met hoge levendigheid, middellange bewaartermijn.

2.Rangen, Thann en Vieux-Thann, rotsachtige bodem van vulkanische oorsprong, vrij rijke bodem, kiezelhoudende rots en basische lava – elegant, maar ook vaak dik en mineraal, ook fruitrijk, middellange bewaartermijn.

3.Vorbourg, Rouffach en Westhalten, kalkmergel, ondergrond ook zandsteekeien, lage delen bedekt met löss – vroegere rijping, aroma’s van citrusfruit, verfijnde en krachtige structuur, lange bewaartermijnen.

4.Kessler, Guebwiller, ondergrond van zandsteen, bovenlaag rode, kleiachtige zandbodem, onder aan de heuvel ook kalksteen – tamelijk floraal, ingetogen aromarijk, kortere bewaartermijn.

5.Hengst, Wintzenheim, sterk gecontanimeerd terroir, kalkmergel – aanvankelijk ongericht, wint sterk aan rijping.

Grand Cru Rangen

Grand Cru Rangen

Basis terroir-smaakbeeld wijn

Voor wie ten slotte de wijnen met spijs wil combineren, zouden de volgende principes kunnen gelden, zoals samengevat door Thierry Fritsch. Zijn uitgangspunt is telkens het belangrijkste terroirelelement, dat hij vervolgens koppelt aan het smaakbeeld van een wijn uit dat terroir:

  • Graniet – aromatisch met hoge aciditeit
  • Zandsteen – hoge levendigheid, nerveus
  • Kalkrijke bodems – citrus, levendigheid, aciditeit
  • Mergel en klei – krachtig en ook peperig
  • Kleiachtig – hard, tannine
  • Schist – slank en tamelijk sober
  • Vulkanisch – dikke structuur, mineraal, rokerig
Bergheim

Bergheim

Riesling karakteristieken

Aangeplant sinds einde 15e eeuw, 21,7% aandeel in Alsace, 10% van de mondiale aanplant staat in Alsace. Late rijping, vorstgevoeligheid hoog. Bleekgeel en groene reflexen. Compact en strak, elegant bouquet met florale tonen en soms mineraal, citrus, grapefruit, peer, abrikoos, acaciabloem, pétrol, zoethout, lindebloesem, anijs, komijn, venkel, vuursteen. Droog tot zeer droog, ferme aciditeit, goede structuur, in jeugd soms hard, puur en soms slank.

Wijnstreek Alsace

16.000 hectare, waarvan 15.570 in productie, 4803 wijnboeren. 100 kilometer lang, 2 tot 15 kilometer breed, wijngaarden tussen 200 en 400 meter boven NAP. Gemiddelde jaarlijkse productie 1.15 miljoen hl, 90% witte wijn, 75% Franse markt, 25% Europese markt, grootste afnemer België, dan Nederland, Duitsland, Denemarken en Zweden. Beste jaargangen: 2009, 2008, 2006, 2005, 2004, 1996, 1990, 1989, 1988, 1985, 1981. Goede jaargangen: 2007, 2003, 2001, 1998, 1997, 1995, 1994, 1993. Te vermijden: 1979, 1986, 1987, 1992, 1999, 2002.

Website Vins d’Alsace

Proefnotities
De geproefde wijnen per producent

Domaine Weinbach

8

Riesling Cuvée Sainte Catherine, Domaine Weinbach, Alsace Grand Cru Schlossberg, Frankrijk 2008
Riesling; de bodem van de Schlossberg bestaat uit zand op een ondergrond van graniet. De wijngaarden zijn terrasvormig aangelegd op het zuiden. De wijnen kenmerken zich door fruit en finesse en openen zich relatief vroeg, 5 gram restsuiker. Lichtgoud met aroma’s van wilde bloemen en grapefruit. Lang en aanhoudend zacht. Soepel, elegant en toegankelijk met appel, perzik en limoen

7+

Pinot Blanc Réserve, Domaine Weinbach, Alsace, Frankrijk 2009
Pinot blanc; afkomstig van de Clos des Capucins en de kalkrijke grond aan de voet van de Altembourg. Aroma’s van groene appel en sinaasappelschil. Rijp en rijk, met een aantrekkelijk vetje. Soepel, opent zich vrij snel. Mist naar mijn smaak iets aan frisheid en eindigt wat kort.

8,5

Riesling Sélection des Grains Nobles, Domaine Weinbach, Alsace Grand Cru Schlossberg, Frankrijk 2004
Riesling; complexe aroma’s, sinaasappelschil. Honingzoet en sappig, met mooi mandarijnenfruit en mineralen. Concentratie. Naast rijk ook opmerkelijk elegant en crispy, veel lengte

Domaine Albert Mann

8+

Riesling, Domaine Albert Mann, Alsace Grand Cru Schlossberg, Frankrijk 2008
Riesling; 11 gram restsuiker. Zacht, peer, perzik, limoen. Rijp wit en geel fruit, spoortje rook. Complex. Stevige zuren bieden gepast tegenwicht aan relatief hoge percentage restsuiker. Finesse, balans! Houdt lang aan.

8

Pinot Blanc Auxerrois, Domaine Albert Mann, Alsace, Frankrijk 2007
Pinot blanc, auxerrois; ‘Bourgondische’ wijn met aroma’s van vanille, amandel en toast, die wijzen op overvloedig gebruik van nieuw eiken. Vol en fruitig (peer en grapefruit), door fijne zuren mooi in balans.

8,5

Riesling L’Epicentre, Domaine Albert Mann, Alsace Grand Cru Schlossberg, Frankrijk 2009
Riesling; geen SGN, wel botrytis. Complexe aroma’s van limoen, sinaasappelschil, karamel en een vleugje venkel. Zacht, fris, elegant en verfijnd, met noten en gekonfijte sinaasappelschil. Finesse. 130 gram restsuiker niet te merken, door verbazingwekkende aciditeit. Enorme concentratie en volmaakte balans. Blijft eindeloos lang hangen. Waarmee je deze topwijn zou moeten combineren is volgens Thierry Fritsch geen vraag: ‘De kwestie is niet met wat voor soort voedsel je hem geniet, maar met wie’.

7+

Grand P, Albert Mann, Alsace, Frankrijk 2008
Pinot noir; fris fruit in neus, duidelijke en directe expressies, streng, diepe toetsen van terroir, goede potentie, correct glas wijn

Domaine Ostertag

8+

Riesling, Domaine Ostertag, Alsace Grand Cru Muenchberg, Frankrijk 2008
Riesling; de vulkaanbodem van de Muenchberg geeft rook, de zandsteen frisheid en een zekere strengheid. 4 gram restsuiker. Fractie donkerder dan de beide vorige wijnen. Licht rokerige neus, met limoen en een vleugje munt. Strak, met peer, witte perzik, en een beetje honing. Zuiver, elegant en door zijn zachte zuren fraai in balans.

8

Pinot Blanc Barriques, Domaine Ostertag, Alsace, Frankrijk 2009
47% pinot blanc, 47% pinot auxerrois en voor de ‘’French touch’’ nog 5% pinot gris en 1% pinot noir. Vrijwel geheel gerijpt op 10% nieuw eiken en 90% gebruikte vaten uit de Bourgogne. Bloemen, rook, beetje toast en vanille. Rond, rijk en romig, met geel fruit, een beetje munt en een vetje, even geduld nog.

9-

Riesling Vendanges Tardives, Domaine Ostertag, Alsace Grand Cru Muenchberg, Frankrijk 2007
Riesling; 100 gram restsuiker. Gesloten neus. Dik en vol van smaak, met het zoet van rijpe gele perziken, honing, mango en citrus. Complex. Weelderig en barok, schitterend in balans. Heeft nog vele jaren voor de boeg.

Domaine Zind Humbrecht

8+

Riesling Clos Saint-Urbain, Domaine Zind-Humbrecht, Alsace Grand Cru Ranghen de Thann, Frankrijk 2008
Riesling; de steile, op het zuiden gelegen hellingen van de Rangen bevatten een mix van vulkanisch gesteente en zandsteen. De ondergrond van zwarte rots houdt de warmte vast en geeft die weer terug aan de druiven, wat ideaal is voor vendanges tardives. De wijngaard krijgt door zijn ligging aan de ingang van de vallei veel wind, wat zorgt voor frisheid in de wijn. 4 gram restsuiker. Geelgoud, overweldigende neus met mineralen, rook en een beetje vuursteen. Complexe wijn, met gekonfijte citroenschil, een vetje en een aangenaam vleugje jodium in de afdronk. Houdt lang aan.

7,5

Pinot d’Alsace, Domaine Zind-Humbrecht, Alsace, Frankrijk 2008
Aanzienlijk aandeel auxerrois. Geel goud, mineralen in de neus, rijp geel fruit en mandarijnen in de smaak. Vol, rijk en romig, breed uitwaaierend, met een klein bittertje op het eind.

9

Riesling, Domaine Zind-Humbrecht, Alsace Grand Cru Brand, Frankrijk 1990
Riesling; indringende, complexe neus met een vleugje mineraliteit dat terugkomt in de smaak. Complex en intrigerend. Balans! Statige wijn, prachtig geëvolueerd.

Trimbach

8,5

Riesling Cuvée Frédéric-Emile, Trimbach, Alsace, Frankrijk 2005

Riesling; afkomstig van de zuid-west-gelegen Grands Crus Geisberg en Osterberg met hun bodem van klei en kalksteeen, is met zijn goede prijs-kwaliteitverhouding het paradepaardje van het huis. De 2005 is nog slechts een paar maanden geleden op de markt gebracht. 3.7 gram restsuiker. Intense neus met mineralen, citrus en kalk. Diep en geconcentreerd, met mineralen, peer, limoen en rook. Goed gestructureerd, zuiver fruit, frisse zuren. Stereotype strengheid van het huis. Heeft tijd nodig.

7

Classic Pinot Blanc, Trimbach, Alsace, Frankrijk 2008
Blend van 80% auxerrois en 20% pinot blanc; Fris en strak, met aroma’s van witte bloemen. Beetje streng, door aciditeit. Puur en lustopwekkend.

8+

Riesling Sélection des Grains Nobles Cuvée Frédéric-Emile, Trimbach, Alsace, Frankrijk 2001
Riesling; fraaie geëvolueerde wijn, diep donkergoud, ananasconfituur, rijk, met fijne ondersteunende zuren die hem ook een zekere rankheid geven.

Cave Vinicole de Ribeauvillé et environs

8

Riesling, Cave Vinicole de Ribeauvillé et environs, Alsace Grand Cru Osterberg, Frankrijk 2008
Riesling; hint van pétrol, lichte medicinale impressies, toets van witte truffel, geur en smaaktonen zitten op dezelfde golflengte, fruitig, mineralig, goede zuurgraad

8

Riesling, Cave Vinicole de Ribeauvillé et environs, Alsace Grand Cru Osterberg, Frankrijk 2007
Riesling; pure klei, dicht, fruitig, geurwaaier van bloemen, bittertje, streng, smalle bandbreedte, goede zuren, maakt je palet schoon, typische wijn

René Muré

8

Riesling, René Muré, Alsace Grand Cru Vorbourg, Frankrijk 2008
Riesling; kalk, duidelijke geurimpressie van citrus en fruit, vettig, vol, aromatisch, op het einde zijn de zuren aanwezig

7+

Clos St. Landelin, René Muré, Alsace, Frankrijk 2008
Pinot noir; zuidelijk gelegen in warme diepe hellingen; licht uiterlijk, fris en fruitig van smaak, goed ontwikkeld, aardse tonen

Overige producenten

8

Cattin Frères, Crémant d’Alsace, Frankrijk 1990
Pinot blanc, met wat chardonnay; geurimpressie van champignon en aardappels, oxidatieve tonen, expressieve geur, stijlvol, verrassend, atypisch

8-

Riesling, Domaine Schoffit, Alsace Grand Cru Rangen de Thann, Frankrijk 2007
Riesling; strak, vettige geurimpressie van honing, rijp fruit, geur- en smaaktonen komen met elkaar overeen, sappige aanzet, mineralig, drogend en ziltig op het einde

8

Riesling Clos St Landelin, Josmeyer & Fils, Alsace Grand Cru Hengst, Frankrijk 2007
Riesling; lichte kleur, strak en schoon, doordrinkbaar, associaties van peren en witte meloen, compact, heeft tijd nodig, pêtrol begint toe te nemen, expressief op het einde

7,5

Clos Liebenberg Riesling, Valentin Zussein, Alsace, Frankrijk 2007
Riesling; droog, strak, geur- en smaaktonen komen overeen, correcte balans, zuiver, schoon

7,5

Riesling, Schlumberger-Domaines Viticoles, Alsace Grand Cru Kitterlé, Frankrijk 2005
Riesling; geurassociatie met vuursteen en licht gerookt, mineralig, goede zuren, sappige textuur, correct, wat strakker

8+

Riesling, Marcel Deiss, Alsace Grand Cru Altenberg de Bertheim, Frankrijk 2005
Riesling; mineralen, sappig, evolutie, zoetje, rijp, veel van alles

7

Riesling Comtes d’Eguisheim, Beyer Leon, Alsace, Frankrijk 2003
Riesling; geen persoonlijkheid en karakter, zacht, crèmig, breed, vermoeiend, wijn zonder eigen gezicht

7

Riesling, Louis Sipp, Alsace Grand Cru Kirchberg de Ribeauvillé, Frankrijk 2002
Riesling; rijp fruit, goede frisheid, toets van honing, lichte associatie met botrytis, redelijke balans

7-

Riesling, Lorentz Gustave, Alsace Grand Cru Altenberg de Bergheim, Frankrijk 1999
Riesling; evolutie, correct, evenwichtig maar wel nu drinken

8-

Riesling Vieilles Vignes, Remy Gresser, Alsace Grand Cru Wiebelsberg, Frankrijk 1998
Riesling; gekonfijt fruit, explosief, echt droog, goede balans, speciaal glas wijn

8-

Riesling Sélection des Grains Nobles, Pierre Sparr, Alsace, Frankrijk 1989
Riesling; vol en breed, lichte evolutie, zoetje, rijpe en florale tonen

7+

Pinot Noir, Bott-Geyl, Alsace Grand Cru Schlossberg, Frankrijk 2008
Pinot noir; graniet, expressieve geur, fruitig, hint van ananas, sappig van smaak, strakke afdronk

7+

Barriques, André Pfister, Alsace, Frankrijk 2007
Pinot noir; noordelijk gelegen, lastig jaar, nog veel kleur, hint van klei, goed sap, aangenaam van smaak, doordrinkbaar, kruidige ondertoon, mooi versmolten tannine, getoast, goed inzetbaar als zomerwijn en bij salades