Zijn er nog andere druivensoorten in Piemonte met potentie voor de horeca?

Baratuciat of barat

Een bijna uitgestorven druivenras oorspronkelijk afkomstig uit de Val di Susa, ten westen van Turijn, opnieuw tot leven gewekt door een klein aantal wijnmakers, onder wie Fabrizio Iuli van Cascina Iuli. Barat betekent in het lokale dialect ‘de ballen van een kat’ naar de ovaal gevormde druiven van de barat.

Iuli Barat
Fabrizio heeft zijn barat in 2015 aangeplant in de vallei bij Montferrato, waar sinds de jaren dertig van de vorige eeuw de vijftien hectare biologische wijngaarden van de familie liggen. Naast barat zijn ook grignolino, slarina, nebbiolo, pinot noir en barbera aangeplant. Het zijn relatief jonge stokken (sinds 2015) van de barat, in totaal zijn er 4.000 flessen gemaakt. De wijn is laag in alcohol – 11,5% voor de jaargang 2019, is ongefilterd en heeft 12 maanden op cement gerijpt.

Echte sommelierswijn

Johanneke vindt de wijn wel wat weghebben van een chenin blanc uit de Loire. ‘De vulling is misschien wat minder, maar de wijn heeft een hoge frisheid en mooie zuren – perfect in een arrangement.’ Stefan vindt het een echte ‘sommelierswijn’. ‘Dit is een wijn waarmee je elke gast kunt verrassen. Als je dit laat schenken bij de juiste restaurants kan het zo maar opeens een trend worden.’
Prijs: € 26,90
Importeur: Vleck, Amsterdam

Favorita

Oorspronkelijk afkomstig uit Roero en Langhe en werd lokaal ook wel furmentin genoemd. Waaruit ook de verwantschap met vermentino blijkt. Meestal gebruikt voor een (zomerse) tafelwijn of voor blenden om frisheid toe te voegen. Inmiddels is favorita een beetje aan een comeback bezig in de trend naar autochtone, regionale druiven.

Fratelli Alessandria – Langhe Favorita
Fratelli Dabbene is midden 1800 ontstaan uit een (wijn)samenwerking tussen vader en zoon Dabbene in Verduno. Eind 1800 werd door het huwelijk van de dochter Clementina met Carlo Alessandria de naam gewijzigd in Fratelli Alessandria. In 1976 maakte het bedrijf de eerste barolo en in 1995 ontvingen ze als eerste DOCG Barolo Verduno-producent ‘tre bicchieri’. Inmiddels produceert het traditionele bedrijf, met zo’n 12 hectare wijngaard, circa 60.000 flessen met naast verschillende cru’s van barolo ook een barbera, langhe nebbiolo, dolcetto, pela verga en favorita. Het bedrijf werkt klassiek met minimale interventie en zonder filtering.

Zoute wijn

‘Dit is een wijn die we nog kouder moeten drinken, want de bitters hebben nu de overhand’, stelt Johanneke na de eerste slok. Dus nog even koel gezet. ‘Naast een mooi alternatief voor een aperitief is het een heel frisse wijn met echt zoute smaaktinten en een klein citrustoontje in de afdronk. Perfecte wijn die altijd past in een arrangement en voor een mooi verhaal van de sommelier’, is de mening van Stefan.
Prijs ca: € 12 – 14 (online)
12,5% alcohol
Importeur: Verkerk Wijnimport/Enoteca Sprezzatura (maar deze wijn maakt nog geen deel uit van het assortiment)

Erbaluce

Een wat bekender druivenras, uit het noorden van Piemonte, die je heel af en toe wel in arrangementen aantreft als stille of mousserende wijn. Erbaluce is een frisse witte wijn die ook redelijk kan rijpen en voorkomt in vier appellaties, met als meeste bekende de DOC Erbaluce di Caluso.

Garage dell’Uva – Plandrùn
Dit relatief nieuwe wijnbedrijf van Francesco Comotto en Alessandro Trotto Gatta heeft als doel om oude wijngaarden op een zo ecologisch en duurzaam mogelijke manier te bewerken. Zowel in de wijngaard als in de kelder, met minimaal gebruik van zwavel en natuurlijke vergisting. De wijngaarden liggen bij Ivrea, schuin boven Turijn. Voor deze 100% erbaluce worden 30 tot 50 jaar oude stokken gebruikt. De wijn wordt niet geklaard en ondergaat met schillen en hele trossen (25%) een maceratie van 15 dagen.

Georgische stijl uit Piemonte

‘De wijn doet een beetje denken aan qvevri uit Georgië’, zegt Johanneke. De wijn lijkt nog een beetje gesloten maar wordt als erg verrassend gezien, met impressies van honing en abrikoos.
Prijs: € 25
12,5% alcohol
Importeur: Vini Piemontesi

Grignolino

Oorspronkelijk uit de omgeving van Monferrato, in het zuidoosten van Piemonte, met twee DOC’s. Ooit was het de tweede wijn van Piemonte en inmiddels is de druif een beetje bezig met een come-back. Producenten uit de Asti-regio proberen een lichte stijl te ontwikkelen die een beetje doet denken aan de wijnen uit de Beaujolais en trousseau uit de Jura.

Mura Mura – Garibaldi Grignolino d’Asti
Geproduceerd op een kleine wijngaard van 0,7 hectare, met voornamelijk zandgrond en omgeven door abrikozenbomen. Mura Mura is de wijndroom van Federico Grom en Guido Martinetti, die na de verkoop van hun ijsmerk Grom een wijngaard in Costiglone in Piemonte stichtten. Inclusief een bijzonder hotel en een goed restaurant. De eerste wijnen werden in 2017 gebotteld en de mannen maken naast grignolino ook een barbaresco en een barbera.

Wijn met potentie

Zowel Johanneke als Stefan zien de vergelijking met beaujolais wel. ‘De wijn heeft het kruidige van barbaresco en het krijtige, kalkige van bojo’, stellen ze. ‘Wat aards en bloedsinaasappelachtige bitters en tegelijk elegant. Zeker een wijn met potentie.’
Prijs: € 25
14% alcohol
Importeur: Vinites (maar de grignolino wordt (nog) niet geïmporteerd).

Freisa

Een druif die bijna ten onder was gegaan aan het eigen succes. Makkelijk te verbouwen en daardoor vaak onrijp verkocht waardoor de reputatie enorm werd aangetast. Inmiddels snappen wijnmakers heel goed dat alleen freisa gemaakt van zeer rijpe druiven een succes kan zijn. Er zijn vijf verschillende DOC’s voor freisa van Langhe tot Colli Tortenesi.

Borgogno – Freisa 2020
Een instituut in Barolo (oorsprong in 1761) sinds 2008 in handen van de familie Farinetti en omvat ruim 42 hectare wijngaarden (van nebbiolo tot timoraso, riesling en freisa). Is bezig met conversie naar bio. Freisa is aangeplant op wijngaarden met kalkachtige kleigrond. De wijn oudert 10 maanden op grote eiken vaten.

Tussen barolo en nebbiolo

‘Beetje tomatensteeltjes’, vinden de panelleden. ‘De wijn geeft een beetje het ‘Langhe’ gevoel, maar dan met een toefje amarone. Het zou een alternatief voor barolo kunnen zijn maar het alcoholische blijft eigenlijk te lang hangen.’
Prijs: ca € 17,50 – 20 alleen online
Importeur: Wine & Spirits – Den Haag (importeert de freisa niet)
14,5% alcohol

Uvalino

Een heel zeldzame Piëmontese variant uit de omgeving van Asti en bijna geheel verdwenen. Uvalino werd gezien als een kostbare wijn en werd de vorige eeuw meegenomen als presentje voor notabelen als de dokter, priester of de burgemeester. Uvalino betekent ‘klein druifje’ en Cascina Castlet is een van de weinig wijnbedrijven die nog met uvalino werken.

Cascina Castlet – Uceline 2016
Het wijnhuis in Costiglione is al generaties lang in bezit van de familie Borio en de familie heeft van uvalino een speciaal project gemaakt. Ze maken gemiddeld 2.000 flessen per jaargang. De fermentatie van de uvalino gaat langzaam (ca. 20 dagen) bij maximaal 20-25 graden, daarna rijpt de wijn op grote tonneaux van 500 liter en hij wordt vervolgens minimaal voor een jaar op fles gelegd.

Icoonwijn

‘Een mooie wijn, waarbij de alcohol niet in de weg zit, maar mooi met de tannine is verwerkt. Met tonen van leer en drop, echt een soort icoonwijn en iets voor de feestdagen’, is de conclusie van het panel.
Importeur: Cantina Piemonte (verkoop via www.regalino.nl) € 26,50
15,5% alcohol

Onze conclusie

Piemonte herbergt net als de andere regio’s van Italië een groot aantal onbekende druivenrassen waar lokale wijnmakers interessante wijnen van maken. Maar alleen de grignolino heeft misschien de potentie om daar boven uit te stijgen. Die wijn past in de grotere trend naar lichte, fruitige en gekoelde wijnen met minder alcohol. Bij de andere wijnen kan de barat misschien een lokale trend worden, als de wijn wordt opgepakt door een trendzettende sommelier. Een nieuwe witte wijn zoals de timorasso hebben we niet ontdekt. Wat die laatste wijn betreft, steeds meer producenten pakken dit ras op. Na Vietti en Borgogno heeft nu ook de klassieke producent Oddero een eerste vintage op de markt gebracht. Maar daarover binnenkort meer.

Trattoria BREDA & Enoteca, Amsterdam, 020-3031932