Weingut Schäfer-Fröhlich, Nahe

Als een raket naar de top

Het in de Nahe gelegen familiewijngoed Schäfer-Fröhlich was voor de millenniumwissel slechts bekend bij een handjevol liefhebbers. De grote publieksdoorbraak kwam in 2005 toen de gezaghebbende Duitse wijngids Gault&Millau de destijds 31-jarige Tim Fröhlich als ‘Nieuwkomer van het Jaar’ bestempelde.
tekst Albert de Jong proefnotities Jan van Lissum

Voor de getalenteerde wijnbouwtechnicus vormde dit het begin van een ongekende opmars. Want na deze beloning kreeg hij talloze andere prestigieuze prijzen en vijf jaar later werd hij door dezelfde gids, als jongste wijnboer ooit, uitgeroepen tot ‘Wijnboer van het Jaar’.

De regio Nahe

De wijnregio Nahe, genoemd naar de kleine rivier die het landschap doorkruist, is pas met de Duitse wijnwet van 1971 ontstaan. Voor die tijd werden deze streekwijnen vaak als Rijnwijnen verkocht. De wijnstreek is grofweg in vieren te verdelen. Allereerst de zogenaamde Untere Nahe, welk gebied van Bingen tot aan de markering Bad-Kreuznach loopt. Hier tenderen de rieslings naar die van de Rheingau. Het centrum rondom Bad Kreuznach brengt brede en meer sappige wijnen, maar helaas wordt de intrinsiek aanwezige kwaliteit hier niet echt benut. De landstreek rond Traisen, Bockenau en Monzingen is het meest gereputeerde deel. Hier liggen de wereldberoemde wijngaarden zoals Hermannshöhle, Bastei, Hermannsberg en meer van die grote namen. Het laatste deel bestaat uit het ondergewaardeerde Alsenztal.

Eigenlijk veel meer een familiesucces

Het wijngoed Schäfer-Fröhlich staat in het dorp Bockenau, waar de stamvaders Fröhlich zich rond 1800 vestigden. Door het daar aanwezige landschap van stenige steile hellingen waren zij er wel toe gedwongen de wijnbouw te gaan praktiseren. Nu ruim tweehonderd jaar en vijf generaties later blijkt dit ruige terrein, samen met de warme dagen en koude nachten die het Hunsrück-plateau kenmerken, een unieke locatie om toprieslings te maken. De vriendelijke Tim kwam in 1995 het familiebedrijf binnen en hij is verantwoordelijk voor stijl, vinificatie en rijping. Een enorme kracht die echter altijd op de achtergrond blijft is zijn vader Hans. Deze rustige, nauwelijks op de voorgrond tredende vader verzorgt de wijngaarden minutieus en is, samen met zijn vrouw Karin, vanaf het allereerste begin meegegaan in de consequent hoge kwaliteitsfilosofie van hun zoon. Hier was in vergelijk met veel andere wijnfamilies nooit sprake van een generatieconflict en zijn beide senioren geweldig trots op alles wat bereikt is. Naast het meer intensieve werk in de wijngaarden wordt er bij het plukken enorm rigoureus geselecteerd en alleen dikhuidige goudgele rieslingdruiven met een grote aromatische rijkdom worden benut. Tim staat vooral bekend als grootmeester van de spontane vergisting, fermentatie met uitsluitend eigen gist van de druif zonder toevoegen van gecultiveerde gistcellen. De hierbij ontstane aroma’s zijn nergens zo helder en dit geeft veelvuldig een indruk dat men koele, vers geplukte rijpe druiven op de stenen ruikt. Dit grootmeestercompliment doet Fröhlich junior echter te kort want hij is nog veel meer een uitzonderlijk fenomeen in het straf stralend exploiteren van het unieke wijngaard-DNA met zijn persoonlijke bodemprofiel in de latere riesling. Zo zijn de reguliere droge rieslings, met namen als Vulkangestein en Schiefergestein, eenmalig in hun kwaliteitscategorie. De puristische, mineraal intens spannend geschakeerde, droge grosses gewächs-rieslings zijn jaarlijks internationaal de grootste blikvangers van het wijngoed, met altijd topscores in allerhande wijnbladen. Hierdoor is het weinig bekend dat Schäfer- Fröhlich ook een topproducent is van klassieke restzoete naheriesling, of dit nu spätlese, auslese, beerenauslese of zelfs trockenbeerenauslese betreft. Deze prachtige, elegant verleidelijke exemplaren zijn altijd kraakhelder en etaleren, net als hun droge stalgenoten, enorm hun diversiteit. Het fruitrijke zoet verkrijgen deze balansrijke exemplaren uitsluitend van de natuurlijk aanwezige druivensuikers. Niet voor niets verkrijgt het wijngoed met deze, op de tong sterk vibrerende, rieslings steeds meer torenhoge prijzen op de jaarlijkse prestigieuze VDP-Nahewijnveiling in Bad Kreuznach toegeslagen.

De wijngaarden nader bekeken

Het wijngaardbezit was aanvankelijk maar klein en is door koop en pacht uitgegroeid tot ruim 20 hectare. Het indrukwekkendste bezit bestaat uit zes wijngaardpercelen rondom de wijnoorden Monzingen, Schlossböckelheim en de thuisplaats Bockenau. In Monzingen zijn twee stukken in de beroemde wijngaarden Frühlingsplätzchen en Halenberg in bezit. De bodem van deze twee percelen, respectievelijk 0,6 en 0,3 hectare, bestaat grotendeels uit rode leisteen. In Schlossböckelheim bezit men 0,2 hectare van de fameuze Kupfergrube en 1,6 hectare van de Felsenberg. Bij de Kupfergrube bestaat de ondergrond uit porfier met rhyoliet en melapyr, dat vermengd is met wat fijne aarde. De Felsenberg bestaat uit verweerd vulkaangesteente met porfier, rhyoliet, fijne aarde en stenige-gruisleem. Rond Bockenau zijn er delen van de Felseneck en Stromberg in bezit. De steile wijngaard Felseneck, met een hellingsgraad van maar liefst veertig tot zestig procent, vormt het uithangboord van Schäfer-Fröhlich. De totale wijngaard meet 8,8 hectare waarvan maar liefst 6,4 hectare in eigendom is. De heuvel ligt in een zuid-zuidwestelijke positie en komt twee- tot driehonderd meter boven de zeespiegel uit. Zijn bodem bestaat uit blauwe devonleisteen, witgrijze kwartsie en basaltgruis dat is aangevuld met wat leem en löss. Deze voorheen onbekende maar kwalitatief uitmuntende wijngaard is uitsluitend en alleen door het werk van de familie Schäfer op de wereldwijnkaart gezet. De Stromberg staat, ietwat onterecht, in de schaduw van de Felseneck en geeft een slanker meer direct type riesling. Hier bestaat de bodem grotendeels uit porfierverweringsgesteente met wat rode leisteen en fijne aarde. Al deze zes wijngaarden zijn door de VDP in de allerhoogste topcategorie wijngaarden, als een grosse lage, geklasseerd. Het grootste deel van de druivenaanplant bestaat uit riesling met daarbij grauburgunder en weissburgunder, een ander speerpunt van deze uitzonderlijk getalenteerde wijnbouwfamilie.