Wachau
De 1350 hectaren aan wijngaarden langs de Donau tussen de gemeenten Melk en Krems zijn de geboortegrond van enkele van de allermooiste Oostenrijkse wijnen. Op 12 juni liet Vinea Wachau diverse professionals nader kennismaken met die wijnen en hun terroir tijdens een begeleide proeverij in restaurant Fitzgerald te Rotterdam.
tekst en proefnotities Fred Nijhuis
Lof
Meer lof ging uit naar verschillende werkelijk fabelachtige wijnen, waarbij wijnhuizen als Knoll, Nikolaihof, Rudi Pichler, F.X. Pichler, Prager en Hirtzberger de klasse van de Wachau en zichzelf bevestigden. De opzet van de proeverij met 10 flights van telkens 2 wijnen zette de logistiek en het geduld van de aanwezigen serieus onder druk, maar zorgde wel voor een mooie vergelijking van allerlei wijnen. Grüner veltliners en rieslings kregen tijdens de proeverij evenveel aandacht, ook al is het aandeel riesling in de streek relatief klein.
Geologie
Algemeen bekend is dat de bodem van de Wachau uit twee hoofdsoorten bestaat; löss en gneiss en variërend van nog geen (!) 50 miljoen tot 350 miljoen jaar oud. De grüner veltliner voelt zich prima thuis op de lagere, en vaak meer westelijk gelegen en lossere löss-bodems, terwijl de riesling een voorkeur heeft voor hoger gelegen wijngaarden met een compacte metamorfe ondergrond, zoals veel voorkomt in het oosten. Daniëls benadrukte dat deze geologische aspecten altijd hun effect op een wijn hebben, ook al is de invloed van het klimaat doorgaans groter. Er was inderdaad een rode draad te herkennen in de wijnen van bodems met meer löss of juist meer metamorf gesteente (onder druk of temperatuur gevormd), zoals gneiss, schistes en amfiboliet; strakke wijnen van o.a. gneiss en meer afgeronde van löss, hoewel ook duidelijk beïnvloed door het karakter van de druif.
Smaragd, het hoogste kwaliteitsniveau onder de Wachauwijnen, is vernoemd naar de smaragdhagedis
Klimaat
In welke mate het klimaat wijnen vormt, werd duidelijk door het onderscheid tussen de wijnen onder invloed van het koude, vochtige weer dat de Wachau vanuit het westen bereikt en die welke profiteren van de warme, droge luchtstromen uit het oosten. De gemiddelde temperatuur varieert van 9,7/9,8 °C in het oosten tot 9,1/9,2 °C in westen en ook deze verschillen dragen bij aan het verschillende karakter van de wijnen uit de diverse subregio’s, aldus Horvath. In het koelere westen wijnen met een slankere structuur en vaak herbale (tot helaas ook vegetale) accenten, in het warmere oosten juist gulle wijnen met veel rijpe, warme tonen, meer concentraat, alcohol en/of restzoet van 5 tot 7 g/l. Hij geeft ook aan dat de duizenden keuzes waarmee de wijnmaker jaarlijks geconfronteerd wordt, de uiteindelijke stijl en kwaliteit van de wijn bepalen. Een goed voorbeeld zijn de wijnen van Nikolaihof, waarin eerder de identiteit van het wijnhuis weerspiegelt dan de typiciteit van de Wachau, aldus Horvath.
Terraswijngaarden
Microklimaten
De meest bekende wijngaarden bevinden zich op de linkeroever van de Donau, maar de laatste tijd is de interesse voor wijngaarden op de rechteroever enorm toegenomen, zoals die bij Rossatz en Rührsdorf. We kunnen best spreken van een trend, zo stelde Horvath. Het benadrukt de aandacht voor de microklimaten langs de Donau, waar het samenspel van de krachtige, bochtige rivier, de hoogte, ligging en aanleg (terrassen) van de wijngaarden, de samenstelling van de bodem en de wind uit oostelijke of juist westelijke richting, voor een boeiende diversiteit aan specifieke eigenschappen binnen het gebied zorgen. Heel kort werd stilgestaan bij irrigatie, noodzakelijk in veel wijngaarden, zeker op de terrassen in het oosten. Interessant zijn discussies van puristen die menen dat terroirexpressie en irrigatie nooit samengaan. Wellicht een interessant onderwerp voor een andere presentatie.
Het samenspel van de bochtige rivier, de hoogte, ligging en aanleg van de wijngaarden, de bodemsamenstelling en de windrichting zorgt voor een boeiende diversiteit aan microklimaten en wijnen
Rust
Naast de nieuwe aandacht voor minder bekende terroirs in de Wachau, valt het vooral op dat er op dit moment sprake is van een meer ingetogen benadering van het begrip wijn. De meeste experimenten in zowel wijngaard als kelder lijken achter ons te liggen en hebben voor de kennis en ervaring gezorgd die nodig bleken voor het maken van betere, meer evenwichtige en meer kenmerkende wijnen. Horvath bevestigde het feit dat aspecten als concentratie, alcohol en finesse nu veel beter in balans zijn dan 15 en zeker 20 jaar geleden. Hij is er van overtuigd dat diverse van de 1999-ers die werden geproefd, beter zouden zijn gemaakt met de kennis en ervaring die men nu heeft.
De proeverij bij restaurant Fitzgerald
De Proefschriftselectie
Proefnotities grüner veltliner
9+
Grüner Veltliner Honivogl Smaragd, Franz Hirtzberger, Wachau, Oostenrijk 2011
De drie flessen van zijn 1999 Riesling Ried Singerriedel Smaragd bleken helaas niet in al te beste conditie, maar dit werd ruimschoots gecompenseerd door verschillende andere magnifieke wijnen van dit topdomein. Zijn Grüner veltliner Honivogl Smaragd bijvoorbeeld, een wijn die uitblikt in zowel finesse als lengte. In de neus een combinatie van bloesem, wit fruit, wat witte peper en terroir, in de mond even breed als complex, met een overvloed aan sappig, rijp wit en ook wat geel fruit en prachtige, ingepakte zuren voor veel spanning; nog zeer jong en met een adembenemend potentieel
importeur: Le Vin en Direct, Delden, www.vin-direct.nl
9
Grüner veltliner Ried Loibenberg Smaragd, Emmerich Knoll, Wachau, Oostenrijk 2015
Zeer rijk geurend naar rijp, wit fruit, nog heel jong, geeft zich nog lang niet; florale tonen en rijp fruit wisselen elkaar af in zowel neus als mond, mooi geintegreerde zuurgaad, evenveel macht als finesse, zeer complex, fraaie bitters in de finale, zeer jong, zeer lang
Importeur: Imperial Wijnkoperij, Den Dolder, www.imperialwijnkoperij.nl
9
Grüner veltliner Ried Kollmütz Smaragd, Rudi Pichler, Wachau, Oostenrijk 2015
Evenwichtige geur met impressies van wit en geel fruit met een exotische toets en wat kruidigheid op de achtergrond; de aanzet is krachtig, vol en rijk met wederom veel fruit, fijne zuren, een zilt accent en een afgerond bittertje; compleet met veel lengte
importeur: ad Bidendum, Sint Truiden (B), www.adbibendum.net
9-
Grüner veltliner Ried Liebenberg Smaragd, FX Pichler, Wachau, Oostenrijk 2015
Fonkelend geel met groene zweem; breed geurend naar rijp fruit, zoete appel en kruiden; intens en vullend van smaak met veel materie, maar ook mooie zuren voor de juiste balans, kruidig, witte peper, veel finesse en lengte, wat citrus in de afdronk
Importeur: Imperial Wijnkoperij, Den Dolder, www.imperialwijnkoperij.nl
8,5
Grüner veltliner Ried Achleiten Smaragd, Josef Jamek, Wachau, Oostenrijk 2015
Vurige, jeugdige gele kleur; jeugdig, bouquet met tonen van steenvruchten als gele pruim en witte perzik tegen een achtergrond van verse kruiden en ook florale accenten en honing; rijke aanzet met zoet rijp fruit, veel kracht en sap met mooie zuren en veel lengte, rijk gestructureerd, beetje restzoet; heel gastronomisch
importeur: Women on wine, Nijmegen, www.womenonwine.nl
8+
Grüner veltliner Ried Frauenweingarten Smaragd, Josef Fischer, Wachau, Oostenrijk 2013
In zowel geur als smaak veel impressies van zoet wit en geel fruit, rijpe appel, sinaasappelzest en wat honing tot karamel; nette structuur en balans, mooi vulling, vrij breed geschouderd, maar goed spanning en balans
importeur: Winterberg Wijnen, Heemskerk, www.winterbergwijnen.nl
Proefnotities riesling
9-
Riesling Ried von Stein Smaragd, Nikolaihof, Wachau, Oostenrijk 2013
Ingetogen geurend, veel onderliggende aroma’s, nog verholen maar overduidelijk aanwezig; veel concentraat, onmiskenbaar riesling met impressies van wit fruit, maar ook typisch Nikolaihof door veel rijpe tonen, een intrigerende kruidigheid, een enorme diepgang en fraaie balans; heeft tijd nodig
Importeur: Imperial Wijnkoperij Den Dolder, www.imperialwijnkoperij.nl
8,5
Riesling In der Wand, Pichler-Kruzler, Wachau, Oostenrijk 2016
Geen heel uitgesproken neus, maar wel heel fris, zilt en vol tonen van allerlei citrusvruchten en exotisch fruit (passievrucht); qua smaak rijk met veel fruit en delicate bitters die veel grip geven; in de lange afdronk komen impressies van rinse appel naar voren; mooie structuur en prima balans
importeur: Smaragd Wijnen, www.smaragdwijnen.nl
8+
Riesling Ried Kirnberg Smaragd, Weingärtnerei Frischengruber, Wachau, Oostenrijk 2015
Lichte groengele kleur; armoma’s van rijpe tropische vruchten als ananas en lychee, ook sinaasappel en florale tonen; speelse zoet-zuur balans, prima structuur, aangenaam bitter in de afdronk
8+
Riesling Ried 1000 Eimerberg Herzstück Smaragd, FJ Gritsch – Mauritiushof, Wachau, Oostenrijk 2015
Verleidelijke geurend naar nougat en perzik; zoetje in de aanzet, nette zoet-zuur balans, kruidig middenrif met mooie zuren, stevig bitter, maar ingepakt in rijp zoet fruit, nog zeer jong
Importeur: Henri Bloem, www.henribloem.nl
Breed
De diversiteit aan terroir en de individuele stijl van de wijnmakers geven een breed scala aan stijlen en kwaliteiten. Hierdoor is het soms lastig om ze als typisch ‘Wachau’ te omschrijven. Er zijn vaak zoveel variaties op het thema dat het moeilijk is om van een uniform karakter te spreken, een fenomeen dat ook elders in de wijnwereld niet onbekend is. Sommige wijngaarden zijn vrij groot (zoals de Ried Achleiten van 20 ha) en vaak zeer gefragmenteerd qua eigenaren. Omdat elke wijnboer wel iets ‘eigens’ wil toevoegen aan de wijn, zijn er zoveel uitzonderingen (bijvoorbeeld wel of geen malo), dat de regel soms amper zichtbaar is. De kwaliteit staat evenwel zelden ter discussie en er zijn wijnhuizen waar wel degelijk sprake is van een gemeenschappelijk factor. Kwaliteit op hoog tot zeer hoog niveau is wat de wijnmakers van de Wachau wel degelijk gemeen hebben en dat maakt de streek buitengewoon interessant.
