Alcohuaz, Elqui Valley

Viñedos de Alcohuaz, Elqui Valley

Chili staat tot dusver voornamelijk bekend als wijnland van grote labels, volume-producenten, die meestal ook wel een paar icoonwijnen in hun portfolio hebben. Is dit een status quo, of kunnen we binnen afzienbare tijd ook aparte, kleinschalig geproduceerde wijnen van eigenwijze wijnmakers verwachten?
tekst Hans van de Meeberg, proefnotities Jan en Kyra van Lissum
In eerste instantie hebben we Chili leren kennen als een wijnland van veel goedkope bulkwijnen: elke week is er wel weer een Chileen in de bonus bij AH. Voor de wijnkenners kwamen een aantal grote wijnbedrijven de laatste jaren van de vorige eeuw met wat ‘old school’ icoonwijnen: de Almaviva van Rothschild, Don Melchior van Concha y Toro en Casa Real van Santa Rita. Direct na de eeuwwisseling gevolgd door de opkomst van bio- (Emiliano) en cool climate-wijnen uit Casablanca, Leyda en Limari. Maar ook dat zijn wijnen van vrijwel allemaal grote labels. Waar blijven de eigenzinnige zonen van de oude wijnmakers? De mannen of vrouwen die zich niet aan de geldende regels houden, maar hun eigen ‘ding’ doen? Is er in Chili ook sprake van zo’n nieuwe wave van wijnmakers, zoals de afgelopen decennia in de Loire en Beaujolais gebeurde en later in Swartland (Zuid-Afrika), of blijft alles bij het oude? We gingen op zoek naar de nieuwe wijnen en jonge wijnmakers van Chili!.
Naast het klimaatprobleem waarmee de wijnindustrie in heel de wereld kampt, heeft Chili meer problemen. Zoals de sterk oplopende grondprijzen van de klassieke wijngaarden rondom Santiago, plus een classificatie- en daarmee een positioneringsprobleem. Maar dat alles, van regulering tot het duurder worden van grond of klimaatproblemen, heeft in Toscane, Champagne, Beaujolais of Loire ook de ontwikkeling nooit in de weg gezeten! Alistair Cooper MW noemde recent Chili samen met Zuid-Afrika het meest dynamische wijn producerende land ter wereld.
De nieuwe jonge wijnmakers van Chili, dat is best zoeken. Er zijn maar weinig Nederlandse importeurs die andere wijnen dan de bulkwijnen uit Chili durven te importeren. Laat staan dat ze iets verder kijken dan cabernet, carmenere of chardonnay.
Ad Bibendum, een van de Chili-pioniers, voert naast de ‘nieuwe’ klassiekers als Domus Aurea en Clos des Fous ook de wijnen van Pedro Parra. Dr. Terroir, zoals Parra ook wel genoemd wordt, is een van de mannen achter het project van Clos des Fous die nu voor zijn eigen label in de regio Itata wijnen maakt van het klassieke Chileense druivenras país en cinsault. Zonder meer interessante wijnen, die ook goed uit de proeverij kwamen. Maar Parra is best wel op leeftijd, heeft een klassieke opleiding en is als geologiespecialist actief voor veel wijnbedrijven, dus die kun je niet echt een jonge hond noemen.
Pedro Parra

Pedro Parra

Nieuwe wijnmakers op de proeftafel

Janneke van Leer van Chabrol Wines importeert sinds 2018 wijn van Louis-Antoine Luyt, een voormalig sommelier, die moe werd van het steeds maar schenken van meer van dezelfde coöperatiewijnen en zich ging verdiepen in de ‘wijnmaak’cultuur van Chili. Dat vulde hij aan met stages bij Pacalet en Lapierre in Beaujolais. Teruggekomen ging hij pionieren met de oude Pipeño-vinificatie, een vergisting in lagares (open containers) gevolgd door een korte rijping in pipas, en met oude vergeten druivenrassen als país. Daarbij betrok hij de lokale boerenfamilies.
Goed doordrinkbare natuurlijke wijnen waren het resultaat.

flessen chili
Roberto Henriquez

Roberto Henriquez

Roberto Henriquez is een andere jonge wijnmaker die de wijngeschiedenis van Chili nieuw leven probeert in te blazen. Hij werkt met zo min mogelijk interventie op zijn 7 hectare in Bío-Bío (Itata). De wijngaard is uitsluitend beplant met oude stokken (+100 jaar) van zogenaamde ‘mission grapes’, de druiven die vanuit Europa met de missieschepen naar Zuid-Amerika werden gebracht, zoals país (listan prieto), semillon, moscatel en corinto (chasselas). Door een tip van Midas van der Meiden werd importeur Martijn Verkerk van Smaragd Wijnen op spoor van Henriquez gezet, en sinds eind 2019 importeert hij nu Roberto’s wijnen. Ze zijn inmiddels te vinden op de kaart en in arrangementen van restaurants als Jacobsz en Vermeer*.
Emily Faulconer (35) is een voorbeeld van een jonge wijnmaakster die binnen een groot concern (Carmen) de ruimte heeft gekregen om een eigen project te ontwikkelen. Onder het label Carmen D.O. maakt ze sinds 2017 wijnen met minimale interventie zoals een Quijada, een oude stokken-semillon uit Apalta, Florillón, een semillon onder flor en Loma Seca, een cinsault uit Itata. Waarvan Vinites helaas alleen de eerste, Quijada, beperkt importeert.
Emily Faulconer

Emily Faulconer

Andere nieuwe projecten

Leo Erazo Lynch’ geologische kennis bracht hem naar Itata, de zuidelijke streek van Chili waar volgens overleveringen de Spaanse conquistadores de eerste wijnstokken plantten. Bij de vulkanische en granieten bodem van deze streek, voorheen de wijnschuur van het land, in combinatie met de koele winden van zee vond hij het perfecte terroir voor país, muscat en cinsault. Samen met lokale boeren families die daar al sinds generaties wijngaarden beheren maakt hij onder de naam ‘A los Viñateros Bravos’ echte terroirwijnen van zeer oude stokken (>100 jaar), zonder irrigatie en met spontane vergisting op cement. Tot voor kort geïmporteerd door Vinites, maar nu helaas zonder importeur in Nederland.

De Morandé Wine Group is een klassiek groot bedrijf met wijngaarden in Casablanca, Maule, Rapel en Maipo zoals je veel ziet in Chili. En paar jaar geleden lanceerde het bedrijf met als hoofdwijnmaker Ricardo Baettig een project dat hem en zijn drie andere wijnmakers de mogelijkheid geeft om zelf helemaal ‘los’ te gaan. De basiswijnen van Morandé worden al langer door Tamis geïmporteerd maar voor de Adventure Line is er nog geen importeur.

Montes verlegt zijn grenzen

Montes, een van de bekendere Chileense wijnbedrijven, voert onder leiding van oenoloog Bernardo Troncoso al enige tijd het avontuurlijke sublabel ‘Outer Limits’, met o.a. een blend van cinsault en carignan waarvan de import door DGS wordt verzorgd. Maar het echte avontuur voor Montes zit in de aanplant op Mechuque, een van de Chiloé-eilanden in het zuiden van Chili, op de 42e breedtegraad (1200 km ten zuiden van Santiago). In 2018 is men hier gestart met de aanplant van een aantal druivenrassen waaronder riesling en albariño. Doel is uit te vinden welke druiven het best gedijen in dit relatief koude gebied (zomer gem. 23 graden, winter 4 graden) met veel neerslag en een terroir van vulkanische aslagen van de Andes. Voor Aurelio Montes, oprichter en naamgever van het bedrijf, komt een droom uit. Hij liep al 50 jaar rond met de gedachte om hier ooit eens wijndruiven te planten! Ergens in 2021 verwacht men de eerste resultaten.

Aurelio Montes Jr & Sr

Aurelio Montes Jr & Sr

Conclusies

De ontwikkeling van de nieuwe golf wijnmakers lijkt wat achter te lopen op bijvoorbeeld Frankrijk, Italië en Duitsland. Daar zijn een aantal redenen voor: in Chili is nog steeds sprake van grootgrondbezit (1% van de bedrijven bezit meer landbouwgrond dan de andere 99%). Daardoor wordt de wijnbouw in Chili gedomineerd door grote concerns en maken kleine wijnboeren niet of nauwelijks wijn onder eigen label, laat staan dat deze worden geëxporteerd naar Europa, maar leveren ze vaak aan de grote wijnbedrijven of coöperaties. Geld om hun zonen en dochters een oenologische studie te laten doen ontbreekt simpelweg. Vanuit die situatie is het logisch dat de ontwikkeling vanuit de grote bedrijven komt en dat er maar mondjesmaat nieuwe, creatieve wijnmakers boven komen drijven die dan ook nog in Europa worden opgemerkt. Dus nog even geduld: ze komen wel, maar het duurt vanuit Chili allemaal wat langer.

Clos Quebrada de Macul

Clos Quebrada de Macul

Proefnotities wit

8,5

Pipeño Carrizal, Louis-Antoine Luyt, Maule Valley, Chili 2020
Biologische wijngaarden van Ernesto en Marisol Soto, op de zanderige granietbodems van Carrizal, Maule. Druiven handmatig geplukt en ontsteeld, spontane fermentatie en 3 weken maceratie zonder toevoegingen in open houten lagares, korte rijping in houten pipas. Exportflessen zijn licht gefilterd
Moscatel, torrontes, chasselas, sémillon, 75-150 jaar oude stokken, vin nature, orange wine; atypisch, oxidatieve tonen, associatie met palomino, intens, goed sap, hoge zuren, puur fruit, pittige kruidigheid, mooi aangekleed, fijne touch, goede zoet-zuurbalans, opwekkende stijl, aperitiefwijn (12,3%)
Chabrol Wines € 18,85 (1 L)

8+

Gorda Blanca, Louis-Antoine Luyt, Itata Valley, Chili 2017
Moscatel, torrontes, chasselas, sémillon, 250 jaar oude stokken, fermentatie en 4 dagen maceratie op rvs, 6 maanden rijping sur lie, vin nature, orange wine; eerder wat rokerige tonen, in eerste instantie ingetogen fruit, geur- en smaaktonen komen overeen, eigenzinnige stijl, geen allemansvriend, redelijke vulling en sap, goede fraîcheur
Chabrol Wines € 21,84

8,5

Corinto Super Estrella, Roberto Henriquez, Itata, Chili 2018
Corinto (chasselas), ongeënte stokken van ca. 100 jaar oud, biologisch, graniet/zandgrond, vergisting en rijping sur lie in gebruikte eiken vaten; intense kleur, geur met inhoud, concentratie, vol en vettig, geur- en smaakaroma’s komen overeen, sappig, fruitig, mooie smaakbeleving, hint van gember en kruiden, evenwichtig, verrassende wijn, gastronomisch goed inzetbaar (11,1%)
Smaragd Wijnen

8

Carmen DO Quijada Semillón, Viña Carmen, Colchagua Valley, Chili 2017
Sémillon, 67 jaar oude stokken, bodem van graniet en klei, fermentatie met inheemse gisten en 4 maanden rijping sur lie in Franse eiken vaten, geen filtering; lichte kleur, fraaie rustige geur, beschaafde sémillonstijl, sappige aanzet, goede zoet-zuurbalans, hout is goed opgenomen, ziltig, crèmig, schoon, vullend, fijne zuren, fraaie mineralen, bitters geven extra dimensie, elegant en evenwichtig (13,5%)
Vinites € 22,95

7,5

Locura 2 Chardonnay, Clos des Fous, Itata Valley, Chili 2016
Chardonnay; rustige geurwaaier, sappige aanzet, hoge zuren, goede zoet-zuurbalans, directe stijl, fruitig, mooi ontwikkelde aroma’s, strakke tonen, spanning en bite, mineralig, alcoholisch, voor breed publiek (14%)
Ad Bibendum € 14,90

8-

Santa Cruz de Coya, Roberto Henriquez, Bío Bío Valley, Chili 2018
País, ongeënte stokken van circa 200 jaar oud, biologisch, fermentatie op rvs, rijping deels op rvs, deels in gebruikte eiken vaten; heel dunne kleur, transparant, goede stallige geur, sappige aanzet, puur van smaak, beschaafd rood fruit, evenwichtig, aards, zeer elegant en opwekkend, lente- en zomerwijn (11,1%)
Smaragd Wijnen

Proefnotities rood

8-

Santa Cruz de Coya, Roberto Henriquez, Bío Bío Valley, Chili 2018
País, ongeënte stokken van circa 200 jaar oud, biologisch, fermentatie op rvs, rijping deels op rvs, deels in gebruikte eiken vaten; heel dunne kleur, transparant, goede stallige geur, sappige aanzet, puur van smaak, beschaafd rood fruit, evenwichtig, aards, zeer elegant en opwekkend, lente- en zomerwijn (11,1%)
Smaragd Wijnen

8,5

Pipeño Coronel de Maule, Louis-Antoine Luyt, Maule Valley, Chili 2020
País, 200-300 jaar oude wijnstokken op klei- en granietbodems, rijk aan ijzer en kwarts, biologisch verbouwd zonder irrigatie door Raúl Pérez en familie. Druiven handmatig geplukt en ontsteeld, natuurlijke fermentatie in open eiken lagares. Korte rijping, deels in grote houten pipas, deels op rvs en deels in terracotta tinajas; intense kleur en geur, licht pikant, sappige aanzet, lichte goût de pétrol, mooi versmolten, sappig fruit, goede breedte, stevig, veel lengte (13,5%)
Chabrol Wines € 18,85

8

Vinista, Pedro Parra y Familia, Itata Valley, Chili 2018
País, zeer oude stokken, kwartsrijke granietbodem, 10-11 maanden rijping in eiken vaten van 5000 liter en betonnen vaten van 3000 liter; lichte evolutie in kleur, stallige impressies, elegant en intens, superfruitig, evenwichtig en subtiel, lichte houtinvloed, sappig, mooie mondbeleving, aangenaam doordrinkbaar
Ad Bibendum € 17,50

8

Huasa de Pilen Alto, Louis-Antoine Luyt, Maule Valley, Chili 2020
País, 200-300 jaar oude stokken, steile en hooggelegen (580m) single vineyard omsloten door bos, bodem van rode klei, graniet en schiste, biologisch bewerkt zonder irrigatie. Druiven handmatig geplukt en ontsteeld, natuurlijke fermentatie en korte maceratie in open eiken lagares. Korte rijping in oude houten pipas, gevolgd door rijping in oude barriques. Lichte filtering; mooie kleur, verfijnde neus, fruitig, goed sap, aards, vin nature-stijl, tannine, spanning, fris, goede zuren en balans, kruidige tonen, pepertje, ronde bitters, beetje tam en beperkt
Chabrol Wijnen € 23,13

8,5

Latuffa Traiguén, Clos des Fous, Malleco Valley, Chili 2014
Pinot noir, 18 jaar oude stokken, 0,3 ha grote Traiguen-wijngaard in Malleco, zuidelijkste, koudste appellatie van het land, bodem: vulkanische tufsteen, klei, zand, mineralen, kiezels; donker uiterlijk, licht ontwikkeld, sappige aanzet, superfruitig, brede aromatische vulling, kruidige onderlaag, rondeur, versmolten tannine, perfecte balans, mooi ontwikkeld, verrassend (15%)
Ad Bibendum € 26,50

8-

Pencopolitano, Pedro Parra y Familia, Itata Valley, Chili 2016
65% cinsault, 27% carignan, 8% país; granaatkleur, eucalyptus, zwart fruit, florale accenten, sappig, veel souplesse, goede zuren en balans, opwekkend en evenwichtig, toegankelijk, lengte (14,5%)
Ad Bibendum € 22,45

7,5

Imaginador, Pedro Parra y Familia, Itata Valley, Chili 2016
90% cinsault, 10% carignan; granaatrood van kleur, hechter van geur, rijk aan fruit, meer inhoud, veel sap, rijpe rijke cinsault, smaakvol, tannine, drogende finale, arrangementswijn (14,5%)
Ad Bibendum € 23,95

8

Monk, Pedro Parra y Familia, Itata Valley, Chili 2017
Cinsault; fijne geurwaaier, subtiel rokerig, evenwichtig, doet denken aan pinotage, donker fruit in geur en smaak, opvallend mineralig, finesse, elegant, verleidelijk vooral door sappigheid, wijn voor de toekomst (14,5%)
Ad Bibendum € 38,95

8+

Cauquenina Viñas Viejas de Cauquenes, Clos des Fous, Malleco Valley, Chili 2014
45% malbec, 25% carmenere, 14% syrah, 10% pais, 6% carignan; heel veel kleur, correcte blendaroma’s, floraal, exotisch fruit, vooral opvallende zuren, souplesse alom, fruitig, malbec op zijn best, heel knappe blend, op dit moment uitstekend in conditie, rijk aan sap (14%)
Ad Bibendum € 18,50

8

Grus, Viñedos de Alcohuaz, Elqui Valley, Chili 2016
56% syrah, 21% garnacha, 14% petite sirah, 9% petit verdot, verweerd graniet, met de voeten geperst in stenen lagares, 22 maanden rijping in eiken foeders van 2500 liter en in cementen eieren; compact, beetje rokerig, smaakvol, sappig, intens, diepgang, mooie ontwikkeling, goede schakering (13%)
Ad Bibendum € 24,95

8,5

Rhu, Viñedos de Alcohuaz, Elqui Valley, Chili 2013
64% syrah, 20% garnacha, 16% petite sirah, 36 maanden rijping in eiken foeders van 2500 liter; atypische geur, impressie van pure chocolade, goede zuren, inhoud, veel sap, goed fruit, meer syrah en bite, mooi versmolten smaak, strakke tonen, aardse impressies, licht ontwikkeld, goede lengte (13,5%)
Ad Bibendum € 44,95

8-

Domus Aurea, Clos Quebrada de Macul, Upper Maipo Valley, Chili 2015
87% cabernet sauvignon, 6% petit verdot, 5% merlot, 2% cabernet franc;
intense kleur en geur, floraal, zwart fruit, sappige aanzet, smaak is mooier dan geur doet vermoeden, levendig, spanning, opwekkend, mooie balans (14,5%)
Ad Bibendum € 47,80

8,5

Azul, Viña Peñalolen, Upper Maipo Valley, Chili 2014
87% cabernet sauvignon, 8% petit verdot, 3% merlot, 2% cabernet franc, 32 dagen maceratie, vinificatie per perceel, 12 maanden rijping in Franse barriques (20% nieuw); veel kleurdiepte, intens en hecht, verleidelijk, goed sap, geur- en smaakaroma’s komen overeen, alcohol is aanwezig, fijne zuurgraad, rijk, aromatisch, kruidige ondertoon, evenwichtig (15,4%)
Ad Bibendum € 47,80