Aan de proeftafels van Real Wine en Raw Wine in Londen sprak Proefschrift met vijf vin nature-pioniers: Dario Prinčič, Jean-Claude Lapalu, Gut Oggau, Alice de Moor en, namens Château de Puy, commercieel directeur Harold Langlais.
tekst Thierry Somers
Gut Oggau
‘Mag ik een beetje Theodora proeven?’ vraagt een Raw Wine-bezoeker aan de wijnmakers van Gut Oggau, Stephanie en Eduard Tscheppe-Eselböck. Theodora (wit), Winifred (rosé) en Josephine (rood) zijn voornamen die prijken op de etiketten van het wijndomein uit Burgenland. De twee wijnmakers willen hun wijnen beschrijven alsof ze personen zijn en op de etiketten staan getekende gezichten van fictieve personen. De portretten vormen samen een familie en vertellen iets over de verschillende karakters van de wijnen.
Veel vins nature onderscheiden zich door opvallende, eigenzinnige en soms maffe etiketten. Beschouwen de wijnmakers van Gut Oggau hun etiketten als marketinginstrumenten?
‘Nee. De wijnen hebben ons tot deze aanpak geïnspireerd omdat we ze ervaren als ‘levende’ producten met veel karakter en persoonlijkheid. We zochten naar een manier waarop we die persoonlijkheden konden vertalen naar onze etiketten. Het is een onverwacht, maar welkom neveneffect dat de etiketten zo herkend worden. Maar als onze wijnen niet zoveel levendigheid, energie en karakter hadden, dan zou onze ‘wijnfamilie’ niet zo gewaardeerd worden over de hele wereld.
De consumentenprijs voor een fles Winifred is 32 euro, een aanzienlijk bedrag voor een rosé. Kost de wijn zoveel omdat de productiekosten van vin nature hoger zijn als je duurzaam wilt werken?
‘We geloven dat de prijs van de meeste agrarische producten geen juiste afspiegeling is van de ware inspanning die er is verricht. De industriële agrarische sector is zwaar gesubsidieerd. Producten worden gemarket met kortingsprijzen, en dat gaat gepaard met overbemesting van de bodem, vervuiling etc. In onze benadering van biodynamie stellen wij manuele arbeid centraal. We willen zoveel mogelijk de menselijke hand in ons wijnmaakproces inzetten en zo min mogelijk gebruik maken van machines. We behandelen de bodem en wijnstok met veel zorg en besteden veel aandacht aan de preparaties van de mest en kruidenextracten. Onze bodem en wijnstokken worden niet ‘uitgemolken’, ze geven ons de hoeveelheid druiven die ze ons natuurlijk willen geven zonder uitgeput te raken. Er is een lagere opbrengst vergeleken met bodems die zijn overbemest en ‘opgepompt’. Onze manier van werken brengt een hogere prijs mee dan het gemiddelde, maar is elk cent waard qua duurzaamheid en levenscyclus van de wijnstok’.
Groeit de interesse bij Oostenrijkse wijnmakers en consumenten voor vin nature?
‘Langzamerhand. Voor een lange tijd waren Oostenrijkse consumenten enigszins onwillig, omdat ze zijn opgevoed met traditionele wijnen en die hebben leren waarderen. Sommige wijnmakers zijn begonnen met minimale menselijke interventie, maar voor ons begint het allemaal in de wijngaarden. Het heeft geen zin om minimale menselijke interventie toe te passen zonder de kracht en energie van gezonde wijngaarden, wat je terug ziet in de druiven, het sap en uiteindelijk de wijn’.
Dario Princic
Dario Prinčič
‘In Friuli is een kleine groep ware vin nature-producenten, maar dat moeten er veel meer zijn’, antwoordt Dario Prinčič op mijn vraag of er veel vin nature-producenten in Friuli zijn. Prinčič is wel optimistisch dat het aantal gaat groeien door een jonge generatie die vin nature omarmt. ‘Ze zijn intelligenter en zien in dat de grote industrieën alles hebben geruïneerd’.
Prinčič is een van de pioniers van orange wines en veel wijnmakers in Oost-Friuli en Slovenië volgden zijn voorbeeld. De amberkleur van de wijn wordt veroorzaakt doordat de witte druiven vergisten met hun schil. Er is een risico dat de wijn daarvan onprettige tannine overhoudt. Vanwaar de grote interesse van wijnmakers voor orange wines? ‘Ze hebben de vinificatiemethoden van hun grootvaders en overgrootvaders geherintroduceerd’, verklaart Prinčič. ‘Het gaat om het bewaren van traditionele vinificatiemethoden’.
Net als voor Josko Gravner geldt is de lokale druif ribolla gialla een grote liefde van Prinčič. Wat maakt het druivenras zo speciaal voor hem? ‘Ribolla gialla is een druivenras afkomstig uit Oslavje en de druif groeit alleen hier,’ legt hij uit. ‘Wanneer hij op de juiste manier wordt behandeld – dus met een lage opbrengst per hectare, een goede rijpheid en goed gevinifieerd – dan komt hij optimaal tot zijn recht in dit gebied.’
Château le Puy
Op Raw Wine is ook een groep vin nature-producenten uit Bordeaux aanwezig. De hoeveelheid vin nature-producenten in dit gebied blijft achter vergeleken bij de Loire, Jura en Languedoc-Roussillon. Ik vraag de reden aan Harold Langlais, commercieel directeur van Château le Puy, gelegen in de appellatie Côtes des Francs, 10 kilometer ten noordoosten van Saint-Emilion. ‘Beroemde wijngebieden zoals Bordeaux, Champagne, Californië, Barolo en Chianti voelen niet de behoefte om de ‘natuurlijke weg’ in te slaan, omdat ze vertrouwen op de reputatie van hun appellatie’, legt hij uit. ‘Ook was er tot voor kort geen markt voor vin nature. Een aantal producenten overweegt nu vin nature te gaan maken vanwege de toename in consumptie van vin nature – gedreven door de millennials. Het is een beetje triest om het zo te presenteren, maar dat is de realiteit. Begrijp me niet verkeerd, er zijn authentieke wijnmakers in Bordeaux die gedreven worden door authentieke waarden en passie en er zullen meer volgen binnen de nieuwe generatie van wijnmakers, omdat ze zich meer bewust zijn van het milieu, gezondheidsaspecten en diversiteit van wijn’.
Alice en Olivier de Moor
Alice en Olivier de Moor
In zijn opsomming noemde Langlais niet Chablis, maar in dit gebied wordt ook weinig vin nature gemaakt. Volgens Alice de Moor zijn er drie domeinen binnen de appellatie Chablis die vin nature produceren, ongeveer 50 ha in totaal. Waarom zo weinig? ‘Omdat het in de menselijke natuur zit om voor de makkelijkste manier te gaan om geld te verdienen’, is haar cynische antwoord.
Als ik vraag waarom zij en haar man wel bereid zijn om harder voor hun geld te werken, begint ze de ontstaansgeschiedenis van hun domein te vertellen. ‘Olivier en ik komen beiden niet uit een familie van wijnboeren. Toen Olivier student was verdiende hij wat zakgeld in de wijngaarden. Hij koos ervoor om oenologie te gaan studeren, want het leek hem een leuke baan binnen de wijnbranche. Tegelijkertijd plantte hij drie hectare wijnstokken aan op het land van zijn familie. Na een paar jaar, eind 1994, toen de wijnstokken druiven begonnen te produceren, besloten we om te stoppen met werken voor grote wijndomeinen. We wilden wijn met onze wijnstokken maken zoals wij het wilden produceren en drinken. Dat hield in: wijnen met zo weinig mogelijk zwavel, omdat wijnen met sulfiet ons hoofdpijn gaven. Ook hebben we veel respect voor de druiven die het hele jaar zo hun best hadden gedaan om mooie kwaliteit te leveren. We oogsten daarom ook nooit met machines en voegen niets toe aan het sap of de wijn’.
Jean-Claude Lapalu
Jean-Claude Lapalu
De buurman van De Moor op Real Wine, Jean-Claude Lapalu, maakt heerlijke wijnen in de Beaujolais. De wijnen zijn expressief, aards, kruidig, barstensvol fruit en rijpen een half jaar op de droesem waardoor ze aan kracht en complexiteit winnen. Lapalu’s brouilly kan gerust 10 tot 15 jaar rijpen. Een week later spreek ik met hem af op z’n domein. Lapalu ontvangt geen bezoekers en hij heeft niet de moeite genomen om een naambordje op z’n deur te spijkeren, waardoor ik een half uur later dan afgesproken op zijn domein arriveer.
In zijn kelder staan amfora’s en Lapalu vertelt enthousiast over zijn experimenten met het opvoeden van zijn wijnen op dit materiaal. ‘Het voordeel van een amfoor vergeleken bij hout of beton is dat de poreusheid van de klei een constante toevoer van zuurstof mogelijk maakt, wat de wijn weerstand biedt tegen natuurlijke oxidatie. Daarnaast geeft het liggen op de droesem heel andere aroma’s vergeleken met wijnen die klassiek worden gevinifieerd in houten vaten en beton’.
Om de wijn puur te houden probeert Lapalu de toevoeging van sulfiet zo laag mogelijk te houden. ‘Sulfiet tast het karakter van de primaire aroma’s aan’, zegt hij. ‘Bij een sterke dosis worden de aroma’s zelfs afgebroken en verliest de wijn zijn delicaatheid en frisheid. Het is vrij moeilijk om zuivere wijnen zonder sulfiet te maken, maar als alle variabelen goed zijn afgestemd, is het elke keer weer een kleine overwinning’.