Fietsen tussen de wijngaarden (foto: CzechTourism – David Marvan)
Tijdens recente edities van Wine Professional konden Nederlandse professionals al persoonlijk kennismaken met enkele Tsjechische wijnmakers. Voor een breder beeld van de laatste ontwikkelingen, bezocht Proefschrift de eerste editie van de wijnbeurs Wine Prague, een initiatief van het Tsjechische wijnmagazine Wine & Degustation. – Fred Nijhuis
Lange geschiedenis
Al sinds de Romeinse tijd wordt er wijn gemaakt in Moravië, de regio in het zuidoosten van Tsjechië die nog altijd goed is voor 96% van de totale productie (Bohemen in het noordwesten neemt de resterende 4% voor zijn rekening). Door het ontbreken van een natuurlijke grens loopt het wijngebied zelfs door tot ver in de Oostenrijkse deelstaat Neder-Oostenrijk. Omdat druiven zich niks aantrekken van politiek, vinden we druivensoorten als de grüner veltliner en de welschriesling dan ook aan beide zijden van de grens. In de loop van de eeuwen ontwikkelde de wijnbouw zich gestaag, deels geholpen door monniken die in de 13e eeuw druivensoorten uit Frankrijk en Duitsland aanplantten. Door de dertigjarige oorlog (1618–1648) ging een groot aantal wijngaarden verloren, maar een decreet van Maria Theresia van Oostenrijk uit 1763 om de productie in Moravië te beperken geeft aan dat de wijnbouw hier in de 18e eeuw een (te) grote concurrent was van de Oostenrijkse wijnboeren.
Decoratie bij wijnkelder (foto: CzechTourism – Vladimir Kubik)
Moderne tijd
Door de phylloxeraramp en het communistische regime bleef de wijnbouw in Tsjechië lange tijd achter bij de ontwikkelingen in de rest van de wereld. De ‘fluwelen revolutie’ in 1989 maakte de noodzakelijke hervormingen echter mogelijk en ook de aansluiting bij de Europese Unie in 2004 zorgde voor nieuwe impulsen. Van enige achterstand is anno 2015 geen sprake meer. De enige echte uitdaging is nog om dit de internationale wijnwereld duidelijk maken. Gelukkig bestaat zeker 70% van het aanbod in de eigen winkels en restaurants uit Tsjechische wijnen en blijft de vraag ernaar onverminderd hoog. Vooral in wine bars (doorgaans bezocht voor en/of na een bezoek aan een restaurant) drinken de Tsjechen graag hun eigen wijnen. Ze zijn er aangenaam geprijsd en de informatie die men er verstrekt sluit mooi aan op de toenemende populariteit van wijn in het algemeen en die van Tsjechische wijnen in het bijzonder.
Druiven
Tsjechië is vooral het land van de witte druiven. Na de introductie van de sauvignon blanc en riesling in de 13e eeuw volgden later de müller thurgau, neuburger, gewürztraminer, pinot blanc, silvaner, chardonnay en pinot gris. Vooral deze laatste lijkt een goede toekomst tegemoet te gaan. Op het gebied van rood zijn het de blaufränkisch, sankt laurent, spätburgunder/pinot noir, zweigelt, blauer portugieser en ook wat cabernet sauvignon waarmee Tsjechië zich kan onderscheiden. Nieuw zijn experimenten met allerlei kruisingen die nieuwe resistente soorten opleveren waaronder de agni, andré, ariana, aurelius, cabernet moravia, devin, irsai oliver, lena, laurot, moravian muscat, malverina, neronet, pálava, rubinet, veritas en vrboska.
Jaroslav Stritecky van Reisten
Stijl
Traditiegetrouw is de indeling van de wijnen naar stijl, gebaseerd op suikergehalten (gemeten bij de oogst) naar Duits en Oostenrijks model. Omdat veel consumenten niet begrijpen dat een ‘late harvest’ ook droog kan zijn en wijnmakers behoefte hebben aan een eigen identiteit, zien we een verschuiving van stijl naar de herkomst van de wijn. Terroir is een begrip in ontwikkeling en zorgt voor wijnen waarin de typiciteit en specialiteit van subregio’s meer tot uitdrukking komen.
Terroir
Sommelier Ales Pokrny licht toe: “De klassieke categorieën zijn niet zo belangrijk meer. We kijken meer naar Italië en Frankrijk waar de druif en vooral zijn terroir centraal staan. Veel kleinere wijnbedrijven richten zich op de eigenschappen van de wijngaard en niet langer uitsluitend op de suikerwaarden. De meeste grote wijnhuizen en coöperaties zijn nog niet zover. Door de focus op de wijngaard, worden ook de hogere kwaliteit van de VOC-districten en hun druiven steeds duidelijker en ook herkenbaar. Zo weten we dat in de Pálava heuvels van het Mikulov district, de welschriesling de beste resultaten geeft, sauvignon blanc en grűner veltliner specialiteiten zijn in de VOC Znojmo en de VOC Modré Hory (blauwe bergen) enkele van de beste rode en roséwijnen geeft van de frankovka (blaufränkisch), svatovavřinecké (sankt laurent) en modrý portugal (blauer portugieser).
Jiri Hort
VOC
Tsjechië telt momenteel zes gebieden met een VOC-status (Vína Originální Certifikace), kwalificaties die sinds 2004 volledig in lijn zijn met Europese verordeningen. De eerste was de VOC Znojmo, een initiatief van Jaroslav Chaloupecký en Jiří Hort, een van de beste wijnmakers in Tsjechië. Later volgden de VOC Mikulov, Modré Hory, Pálava, Blatnice en zeer recent de VOC Valtice. Rond de historische gemeente Znojmo leveren de wijngaarden wijnen met een pure expressie van de druif, in dit geval de sauvignon blanc, riesling en grűner veltliner. De VOC Mikulov schrijft het gebruik van riesling, welschriesling, pinot blanc, pinot gris, pinot noir en pálava (kruising műller thurgau en roter traminer) voor en dat resulteert in mooie zuivere, doordrinkbare wijnen met een gemiddelde structuur. Ook zoet doet het hier goed. De VOC Modré Hory was de eerste VOC voor rode wijnen en staat bekend om zijn toegankelijke, fruitrijke wijnen van blaufränkisch, sankt laurent en blauer portugieser. In de VOC Pálava is uitsluitend het gebruik van de welschriesling toegestaan, die hier wordt gebruikt voor zowel droge als mousserende en zoete wijnen (ook met botrytis). Blatnice is een vrij recente VOC (2013) en ook hier spelen witte druiven (sauvignon, riesling, grűner veltliner en chardonnay) een hoofdrol. De stijl van de wijnen is overwegend fris en licht. Valtice is de jongste VOC (2015) voor wijnen gemaakt van riesling en/of de sylvánské zelené (grüner silvaner), die in de streek als autochtoon mag worden beschouwd.
Mousserend
Ook het mousserend-virus heeft Tsjechië bereikt en iedere (vooral) zichzelf respecterende wijnmaker presenteert tegenwoordig minstens één mousserende wijn. Er zijn echter ook echte specialisten, waarvan Jéroboam en Sekt Jan Petrák goede voorbeelden zijn.
Familie Spalek
Voortrekkers
Tot de nieuwe generatie wijnmakers die het huidige aanzien van Tsjechië als leverancier van kwaliteitswijnen bepaalt, behoren o.a. Hanzel, Hort, Kolby, Korinek, Piálek & Jäger, Reisten, Spalek, Stávek, Pavel & Radim Stávkovi, Tanzberg, Vanek, Vinice-Hnanice en Vinné Sklepy. Van hen veel fraaie wijnen die bewijzen dat Tsjechië als wijnland niet mag worden onderschat.
