Vorig jaar was het op Wine Professional een van de meest opvallende proeverijen: de madera-sessie met wijnen van Barbeito (Horizon Wines) en Cossart Gordon (André Kerstens). Onlangs konden we uitgebreider kennismaken met Barbeito middels een proeverij bij restaurant Hemel & Aarde in Utrecht.
proefnotities Jan van Lissum
Voor elk type madera kiest Barbeito de meest geschikte loods, waarbij microklimaat van de locatie en de hoogteligging een rol spelen. De producent beschikt over meerdere loodsen verspreid over het eiland, waaronder loodsen die al generaties lang beheerd worden door dezelfde familie – enigszins vergelijkbaar met de ‘almacenistas’ in de Spaanse regio Jerez.
Hemel & Aarde
De madera’s van Barbeito zijn gastronomisch uitstekend inzetbaar en combineren vaak verrassend mooi. Dat ze zelfs een compleet menu kunnen begeleiden, zonder dat het eentonig wordt, bewees het team van restaurant Hemel & Aarde, met chef René van der Weijden, sommelier Tom Appeldoorn en maître Marco Westra. Verschillende typen madera uit de onderstaande proefsessie werden succesvol gepaard aan een gerecht. Een tweetal zeer geslaagde matches ter illustratie:
– Fleur de courgette, zonnebloempit, zwarte knoflook, geitenboter, verveine, i.c.m.
– Rainwater 5 Years Old, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
– Kwartel, maitake, broccolischeut, vossenbes, zomerzaden, i.c.m.
– Sercial Colheita Vinha del Laje, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 2015
De geserveerde gerechten waren verrassend, gevarieerd en stuk voor stuk zeer aangenaam. En de chef slaagde er bij deze gelegenheid zeer goed in om ze ‘naar de madera’s’ toe’ te bereiden.
Proefschrift sterrenwaardering
***** (staat gelijk aan 9,5 – 10)
**** (staat gelijk aan 8,5 – 9+)
*** (staat gelijk aan 8 – 8+)
** (staat gelijk aan 7,5 – 8- )
* (staat gelijk aan 7 – 7+)
Conclusie
Naast sherry, marsala en port is madera een van de unieke, monumentale wijnsoorten die de afgelopen decennia qua imago sterk achteruit zijn gegaan. Vroeger was madera een gangbare aperitief- of dessertwijn in de betere kringen en stond de wijn ook op de kaart in veel toprestaurants. Negatieve connotaties – wijn voor in de soep/saus, ouderwets, niet trendy – en talloze moderne wijntrends hebben madera naar de achtergrond verdrongen, en dat is jammer. Want het is net als de eerder genoemde wijntypen een product met onvergelijkbare geur- en smaakaroma’s die ook voor de huidige generatie wijnliefhebbers en wijnprofessionals meestal een echte eyeopener blijken te zijn. Kwaliteitsmadera’s zoals bij deze gelegenheid geproefd verdienen een plaats op iedere serieuze wijnkaart en kunnen een verrassende rol spelen in een wijnarrangement. Het team van Hemel & Aarde geeft wat dat betreft het goede voorbeeld. Hopelijk volgen meer restaurants!
De proeverij
Flight 1: Intro
**
Rainwater 5 Years Old, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
80% tinta negra, 20% verdelho, vulkanische bodem met dunne kleilaag, 5 jaar canteiro-rijping; oranjekleurig, rustig en aangenaam geurpalet, niet uitgesproken, goede balans, verrassend pikante aanzet, goede zuren, bittertje, toets van abrikoos, mooie droge nagalm, goede lengte, een van de lichtste en droogste wijnen van Barbeito (18,1%, restsuiker 72 g/L, zuurtegraad 6,31 g/L) € 14,95
**
Single Harvest Medium Dry, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 2008
Tinta negra, single vineyard, 50% geoogst 1 week vóór volledige rijpheid, 10 jaar canteiro-rijping; veel kleur, ingetogen geur, duidelijk medium dry, vrij aromatisch en vullend, heel licht jodiumtintje, intense smaak, toets van bruine suiker, rijkere wijn, vrij machtig (19,2%, restsuiker 62 g/L, zuurtegraad 5,96 g/L)
****
Quatro Pipas Bastardo Special Reserve Medium Dry, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
Bastardo, bijna uitgestorven druivenras, in 2004 herontdekt, blend van 4 jaargangen: 2008, 2009, 2010 (fermentatie met maceratie), 2011 (directe persing), 2184 flessen gebotteld in november 2021; veel kleur, ingetogen geur met impressie van karamel, krenten en rozijnen, heel licht jodiumtintje, rijke wijn, vol, sappig en rond, evenwichtig van samenstelling, elegant, zacht zoetje in de finale, mooi gedoseerde alcohol, smeuïge mondbeleving, goede lengte (19,1%) ca. € 65,00
***
Boal 10 Years Old, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
Boal, medium sweet; goede kleurintensiteit, opeengepakte aroma’s in de geur, zachte ervaring, beetje wasachtig, volle aanzet, rijp, zoetje, mondvullend, toets van bruine suiker, vrij heftig, veel lengte (19,2%, restsuiker 90 g/L, zuurtegraad 6,59 g/L) € 44,95
Flight 2: Terroir (Colheita’s & Single Casks)
****
Sercial Colheita Vinha del Laje, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 2015
Sercial, single vineyard, single cask 530D, gebotteld in september 2023; fraaie kleurspiegel, mooi ontwikkelde geur, rijpe aroma’s, ingetogen, evenwichtig en aangenaam, mooie spanning, zeer goede balans, iets lichter en fijner, veel lengte
****
Verdelho Colheita, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 2006
Verdelho, single vineyard, single cask 5D, gebotteld in juni 2020; zeer veel kleur, bedwelmende geuraroma’s, prachtige frisse zuren, sappig, mooi gerijpt, verweven, rijk en aromatisch, veel finesse, intensiteit en lengte, zeer elegant (19,3%, restsuiker 66 g/L, zuurtegraad 6,77 g/L) € 44,95
***
Tinta Negra Colheita Vinha das Mantas, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 2007
Tinta negra, single vineyard, 115 jaar oude stokken, druiven met de voeten getreden in lagares, cask 104 en 2005, gebotteld in november 2020, medium sweet; correcte kleur en geur, evenwichtig, rijpe tonen, beetje evolutie, warm smaakpalet, mooie balans, heftige finale, abrikoos, zoetje, veel lengte, toegankelijk (19,28%, restsuiker 88 g/L, zuurtegraad 7,92 g/L)
*****
Boal Colheita Vinha do Charlot, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 2005
Boal, single vinayard, single cask 707, gebotteld in juni 2023, medium sweet; goede kleurintensiteit, vrij indringende geur met hecht opeengepakte aroma’s, fijn medicinaal toontje, hint van jodium, intens, sappig en evenwichtig, fruitig, goede combinatie van zoete tonen en spanning, traditionele stijl, elegant (19,3%)
***
Malvasia Colheita Vinhas de São Jorge Single Cask, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 2003
Malvasia, cask 242D, gebotteld in januari 2021; veel kleur, aangename geurwaaier, rustig en evenwichtig, versmolten smaakpalet, vrij toegankelijk, vullend, smaakvol, zoet, mooi geëvolueerde malvasia, veel lengte
Flight 3: Ribeiro Real
De Ribeiro Real-serie betreft cuvées van sercial, boal, verdelho of malvasia, telkens afkomstig van een of enkele van de beste wijngaarden, geblend met circa 100 jaar oude tinta negra-wijnen uit de zuidelijke Ribeiro Real-wijngaarden. Deze zeer zonnige wijngaarden in Estreito de Câmara de Lobos, op een hoogte van 200 meter, vormen de bakermat van de grootste maderawijnen uit het verleden, zoals de Favila Tinta Negra.
****
Sercial 20 Years Old Ribeiro Real, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
Sercial, geblend met zeer oude tinta negra-wijnen van de zuidelijke Ribeiro Real; veel kleur, rustige, wat straffere geur met meer geprononceerde jodiumtoets, expressief, smeuïg, vullend, zalvend, geraffineerd en spannend, evenwichtig, zeer veel lengte (19,4%, restsuiker 44 g/L, zuurtegraad 7,66 g/L)
****
Verdelho 20 Years Old Ribeiro Real, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
Verdelho, geblend met 100 jaar oude tinta negra-wijnen van de zuidelijke Ribeiro Real; goede kleur, licht vettige geurwaaier, aromatisch en vullend, fraaie expressie, smaakvolle aanzet, rijp en rijk, veel concentratie, eten en drinken tegelijk, versmolten smaakpalet, evenwichtig en verfijnd (20,14%, restsuiker 77,3 g/L, zuurtegraad 8,44 g/L)
*****
Boal 20 Years Old Ribeiro Real, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
Boal, geblend met 100 jaar oude tinta negra-wijnen van de zuidelijke Ribeiro Real; vrij intense kleur, evenwichtig en ingetogen geurpalet bekleed met jodium, prachtige geur en smaak, rijk en complex, breed, vullend en zalvend, gerijpt, goede balans, zeer veel lengte, groots (19,54%, restsuiker 81,5 g/L, zuurtegraad 8,88 g/L) € 164,95
***
Malvasia 20 Years Old Ribeiro Real, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
Malvasia, geblend met zeer oude tinta negra-wijnen van de zuidelijke Ribeiro Real; goede kleur, vrij rustige geur, zoeter, rijp en breed, vol en rijk, dikke toets van bruine suiker, bijna machtig (18,84%, restsuiker 100 g/L, zuurtegraad 9,04 g/L)
Flight 4: Frasqueiras & Specials
***
Sercial Frasqueira, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 1992
Sercial, single cask, gebotteld in maart 2013; geëvolueerde kleur, kalme geur, ontwikkeld, veel zoet, minder bekleed, eerder wat rechtlijnig en strak (19,37%, restsuiker 53,7 g/L) € 185,00 (0,5 L)
***
Verdelho Frasqueira Manuel Eugenio Fernandes, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal 1994
Verdelho, gebotteld in september 2018; mooie fraîcheur, goede balans en spanning, goed ontwikkeld, heel plezierig (19,34%, restsuiker 63 g/L, zuurtegraad 7,93 g/L)
****
50 years old Malvasia O Japonês, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
Malvasia; fraaie kleur en geurwaaier, evenwichtig en mooi ontwikkeld in geur en smaak, aromatisch, rijp en rijk, mondvullend (20%, restsuiker 97 g/L, zuurtegraad 10,92 g/L) € 649,95
Geproefd op Wine Professional 2023:
****
50 years old Familias, Vinhos Barbeito, Madeira, Portugal NV
44% sercial, 44% verdelho, 12% malvasia, afkomstig van de families Favila Vieira en Manuel Eugenio, elke wijn minimaal 50 jaar oud, 618 flessen gebotteld; bruine kleur, zeer kruidige geur, peper, tabak, gedroogde paddenstoelen, maggi, maar ook veel gedroogd fruit, beetje sherryachtig met elegante ziltigheid, lichte jodiumassociatie, elegante en droge aanzet met een prachtig samenspel van zoet en zuur, veel frisheid, prachtige zuren maken de wijn zeer spannend, toegankelijk en verteerbaar, gastronomische wijn pur sang, ragfijn van samenstelling (19,3%) ca. € 850,00
