Sagrantino, krachtpatser pur sang

Hoewel ook zijn finesse en elegantie worden geroemd, zijn het vooral kracht en macht die het imago van de sangrantino beheersen. Onlangs boog Proefschrift zich over de nodige glazen met deze intrigerende wijn. – Fred Nijhuis

Z’n 2000 jaar geleden noemde Plinius de Oudere al de itriola, een bijzonder druivenras uit Montefalco in Umbrië. Aangenomen wordt dat het hier al de sagrantino betrof, omdat deze druif verder geen enkele overeenkomst met andere druiven heeft. Zijn naam is waarschijnlijk afgeleid van “Sacramenti”, want de wijn werd veelal gebruikt tijdens allerlei religieuze diensten. Door de eeuwen heen werden de wijnen uit Montefalco regelmatig geprezen. Umbrië kon echter niet ontsnappen aan de phylloxeraramp, oorlogen en economische recessies, waardoor het succes van de wijnbouw in de 20^ste eeuw zeer beperkt bleef. Dankzij Giorgio Lungarotti wist men de aandacht weer op zich te vestigen en Marco Caprai voegde daar een nieuwe dimensie aan toe door de sagrantino van de vergetelheid te redden. Dankzij hem is de sagrantino nu de wijn met de meeste aanzien in het Italiaanse groene hart. Tijdens de Anteprima-dagen bezocht Proefschrift de streek en nam er kennis van de laatste ontwikkelingen.

De jaren
2012, het jaar dat nu op de markt komt, kende een lagere productie ten gevolge van vorst in het voorjaar. De druiven waren echter gezond, zo verzekerden de president van het Consorzio Tutela Vini Montefalco, Amilcare Pambuffetti, wijnmaker Maurizio Castelli en agronoom Giovanni Bigot de verzamelde pers uit binnen- en buitenland tijdens een presentatie in het St. Franciscus museum in Montefalco. Een hete en droge zomer en een periode van september tot half oktober met zonnige, warme dagen, koele nachten en enkele lokale regenbuien gaven de laat rijpende sagrantino de juiste omstandigheden om tot volledige rijping te komen. Gezonde druiven met hun dikke schil maakten een lange weking en gisting mogelijk (waarvan het nut en de noodzaak door Castelli overigens wordt betwijfeld), met maximale extractie van kleur en aroma’s, prima alcoholpercentages en wijnen rijk aan polyfenolen. De opbrengst was lager, maar de kwaliteit goed, aldus Castelli. Hij voorspelde ook mooie wijnen uit 2015. Het lange en evenwichtige groeiseizoen zonder excessen gaf de druiven een werkelijk perfecte rijping, veel structuur en complexiteit. Kreeg 2012 4 van de 5 sterren toebedeeld, 2015 verdient zonder enige twijfel de maximale score, aldus alle betrokkenen. De potentiële productie van 2 miljoen flessen (een stijging van 16% t.o.v. 2011) zal velen bekoren.

Verkoop
Niet alleen de productie steeg, ook de verkoop nam toe. De waarde van de export steeg van 45% naar 60%, met een duidelijke toename van het aantal landen waar de wijnen worden verkocht. President Pambufetti benadrukte het belang van de export en kondigde nieuwe initiatieven aan om deze te bevorderen, deels in combinatie met een verdere ontwikkeling van toerisme in de regio. Dat de streek zich mag verheugen in een toenemende belangstelling blijkt ook uit de komst van een Russische zakenman die een aantal hectaren wijngaard in Montefalco heeft gekocht.

Tabarrini
Het zijn niet alleen voortrekkers als Lungarotti en Arnaldo Caprai die momenteel veel aandacht op zich vestigen, ook collega’s uit andere wijngebieden zoals Ferrari en Cecchi zoeken de publiciteit, bijvoorbeeld door de bouw van een futuristisch designdomein (Castelbuono). Wie anders te werk gaat is Giampaolo Tabarrini van het gelijknamige familiebedrijf. Hij richt zich op de origine van de wijnbouw in de streek en staat bijvoorbeeld aan de wieg van de wedergeboorte van de trebbiano spoletino. Deze druif is eeuwenoud en heeft – hoewel de naam anders doet vermoeden – geen directe relatie met de trebbiano’s die we o.a. in Toscane, de Veneto en de Marken aantreffen. Van zeer recente datum is Tabarrini’s initiatief om de eveneens historische grero te gebruiken voor een nieuwe wijn, opgevoed in kuipen van cocciopesto (een mix van zand, stenen en gebluste kalk), het materiaal dat door de Feniciërs werd ontdekt en door de Romeinen geperfectioneerd. We mogen nog veel verwachten van dit inspirerende talent.

Onze favorieten

Montefalco Sagrantino Secco DOCG 2012

8+           Arnaldo Caprai, 25 Anni
Diepe kleur, krachtige geur met veel donker fruit en duidelijke houtinvloed; in de mond toegeknepen, saprijk met veel materie en prima balans, mooie pure fruittonen ondanks forse houtinbreng, veel potentie

8             Tabarrini, Campo alla Cerqua
Mooie intense geur; veel sap en rijk aan donker fruit in de mond, zeer evenwichtig met rijpe tanninestructuur, aangename zuren en warme gloed, fraaie uitgebalanceerde wijn met prima lengte

8             Antonelli
Fruitrijke geur, overwegend zwarte vruchten, stevige aanzet, warme gloed alcohol, maar goede balans, eetwijn met mooi fruit, wat bitters en tannine op het einde

8             Montioni
Neus nog wat onbestendig, in de mond veel sap en mooie spanning, hout is goed verweven, rijk aan puur fruit, veel tonen van bramen en amarenekersen, veel macht en stevig hout, maar geïntegreerd

8             Moretti Omero
Mooi fruit, stevige houtinbreng, veel extractie, massa’s donker fruit, hoge zuren, modern gestileerd, dropperige tonen met laurier en zoethout in de lange afdronk, zeer rijke wijn

Montefalco Sagrantino Secco DOCG 2006

8,5          Tabarrini, Campo alla Cerqua
In de kleur slechts lichte evolutie; nette geur met veel donker fruit en decente houtinbreng; in de mond mooi sap met rijp fruit, zachte, afgeronde tannine, bijna zwoele toets, mooie rijping, vulling en balans

8+           Arnaldo Caprai, 25 Anni
Gerijpte tonen, wat herfst, paddestoelen en grafiet; sappig van smaak, krachtige tanninestructuur, veel toost, maar goed onderliggende fruit en levendige zuren, opent zich nu mooi als rijke maaltijdwijn

8             Adanti
Rijpe tonen en evolutie, meer in de geur dan smaak, fraai smaakgehalte, geen barrique, wel stevig natuurlijke tanninestructuur van de druif, hoge zuren, levendige structuur , goede lengte, maaltijdwijn pur sang

8             Tenuta Castelbuono – Tenute Lunelli
Pittige geur waarin nieuw hout duidelijk te herkennen is; in de mond echter ook mooi gerijpt fruit, veelal donkere vruchten als blauwe bessen en bramen, moderne stijl met gulle houttonen, maar alles keurig in balans

8             Lungarotti
Gerijpte geuren, maar nog altijd fruit, aangevuld met mokka en tabak, hout en fruit goed geïntegreerd, sappig, goed gemaakt, moderne sagrantino, tannine en hout keurig in bedwang, veel sap, zoethout in finale

Montefalco Sagrantino Passito DOCG 2006

8+           Adanti
Fraaie geur, mooi geconcentreerd fruit, pruimen en amarenekersen op siroop, goed sappig van smaak, keurige balans tussen zoet en zuren, tannine ingepakt in rijp, zoet donker fruit, heel schone finale