‘Ik heb het geluk gehad dat de Israëlische wijnbouw nog niet veel voorstelde toen ik begon. Zo kreeg ik veel sneller aandacht dan bijvoorbeeld een startende wijnmaker in Frankrijk of Italië.’ We spraken met Eli-Gilbert Ben Zaken na afloop van de proeverij die hij gaf tijdens Wine Professional.
tekst Louis Janssen, proefnotities Jan en Kyra van Lissum
Hij is een bescheiden man, wijnmaker Ben Zaken, uit wellicht de beste wijnregio van zijn land, de ‘Haute-Judée’ in de buurt van Jeruzalem. De bescheidenheid siert hem, maar los daarvan: de wijnen zijn zonder uitzondering van een uitstekende kwaliteit. En eigenlijk heeft hij bijna in zijn eentje de Israëlische wijnen op mondiaal niveau heeft gebracht.
Moshik Roth van &moshik die op Wine Professional de culinaire invulling verzorgde, toonde met zijn uitgekiende gerechten opnieuw aan een van de allerbeste chefs van Nederland te zijn.
Ambassadeur
Zeventiger Ben Zaken is ook een ingetogen, maar zelfverzekerd mens. Kostuums zijn aan hem niet besteed. Liever een truitje en gemakkelijk zittende kleding. Zijn wilde hipsterhaardos avant-la-lettre is tegenwoordig fragieler. Hij is nieuwsgierig. Informeert naar Wine Professional, maar blijkt al goed op de hoogte. Hij hoopt collega’s te ontmoeten. Komt ons gesprek eenmaal bij zijn wijnen uit, dan is er geen houden meer aan. Een compliment over zijn fraaie chardonnaywijnen is de start. Onvermoeibaar vertelt hij over zijn reizen en wijnen, persoonlijke geschiedenis en filosofieën. Dan blijkt hoe fier en trots hij is op zijn domein. En dat hij nadrukkelijk ook ambassadeur is voor álle Israëlische wijnen. Tijdens zijn buitenlandse reizen laat hij geregeld die van collega’s proeven. Zo ook tijdens deze proeverij. Hij vindt het belangrijk dat we een breder beeld krijgen van de mogelijkheden die Israël tegenwoordig biedt. En die blijken fors.
Direct succes
‘We hebben als Domaine du Castel het meest te danken aan een recensie in 1992 van Serena Sutcliff. Ze was onmiddellijk lovend over onze eerste blend van merlot en cabernet sauvignon. Let wel, we maakten in die oogst maar twee vaatjes. Sindsdien is alles alleen maar groter en beter geworden.’ Anno 2018 is zijn Domaine du Castel uitgegroeid tot een bedrijf van 40 hectare met rassen als merlot, chardonnay, cabernet sauvignon, petit verdot, cabernet franc en malbec. De wijngaarden liggen gemiddeld op 700 meter boven zeeniveau, noordwestelijk gericht. De ligging nabij zee maakt zomerse afkoeling mogelijk. In het groeiseizoen is het verschil tussen dag en nacht vaak 16 graden. Ben Zaken: ‘We krijgen zo een goede aciditeit en fenologische rijpheid. Prof. Amos Hadas, bodem- en wijnwetenschapper, hielp ons bij de aanleg van de percelen.’ Bovendien kopen ze druiven in als sauvignon blanc en – vanaf dit jaar – gewürztraminer.
Het temperatuurverschil tussen dag en nacht van vaak 16 graden zorgt voor een goede aciditeit en fenologische rijpheid
Nieuwe winery, oude wijnregio
Sinds 2015 werkt Ben Zaken vanuit een compleet nieuwe winery in Yad HaShmona, dicht bij de nieuwe wijngaarden. Na 23 oogsten op de Ramat Raziel Winery koos men voor moderne nieuwbouw, om zo verleden en toekomst veilig te stellen. Ben Zaken vertelt er enthousiast over en de meegebrachte foto’s laten vanaf het storten van de vloeren tot en met de oplevering zien dat over elk detail lang is nagedacht. ‘Uit oude teksten, zoals Genesis 49, blijkt dat er in onze regio al 3.000 jaar geleden wijnbouw bestond. Het duurde lang eer we in de Judea Hills de wijnbouw nieuw leven inbliezen, maar sinds onze eerste aanplant in 1988 is het snel gegaan. Nu zie je op de heuvels nabij Jeruzalem enkele duizenden hectaren wijnstokken staan, vooral van kleinere producenten. Dat is een prima vooruitgang, zeker als je weet dat alle grond van de staat is en je een pachtcontract nodig hebt.’
Niet sexy of gelikt
De stap van persoonlijkheid naar wijnstijl is snel gezet. Het zijn geen wijnen voor snelle jongens en meisjes. Geen wijnen in een gelikte, sexy stijl met chic hout en internationale flavours. Ben Zaken kiest onomwonden voor de bordeauxdruiven en chardonnay, maar is duidelijk in zijn opvatting over de geboorte van een wijn. ‘Mijn wijn is on-Amerikaans. Alles ontstaat in de wijngaard, niet pas na de pluk. Ons terroir is uitstekend voor de productie van kwaliteitswijnen, met terra rosso, kalksteen en een goede afwatering. Soms moeten we wat irrigeren, niet om de opbrengst te verhogen, maar om de druiven beter te maken. De beslissing om te irrigeren nemen we pas na diepgaand onderzocht naar de waterhuishouding in de plant. Welke fles iemand ook kiest, het zal altijd een frisse, elegante maaltijdbegeleider zijn. Geen bombarie, huiswijn of niveau receptiewijn. Mijn wijn moet het volgende gerecht al verwelkomen. Ik hoop dat je mijn wijn een kans geeft om in het glas te evolueren. Pas dan merk je de intrinsieke kracht, potentie en finesse. En op de allereerste plaats maak ik wijn die goed kan ouderen. De chardonnay kan gewoon zes jaar rijpen.’
‘Als we al irrigeren, dan doen we dat niet om de opbrengst te verhogen, maar om de druiven beter te maken’
Proefnotities
Enkele wijnen in combinatie met een gerecht van Moshik Roth
8-
Rosé du Castel, Domaine de Castel, Judean Hills, Israël 2016
Merlot, cabernet franc, malbec; sappig, fruitig, goede balans, veel van alles, rijpe tonen, breed, licht parfumé € 28,95
8-
La Vie du Castel, Domaine du Castel, Judean Hills, Israël 2015
40% chardonnay, 55% sauvignon blanc, 5% gewürztraminer, bodem van klei en kalksteen; crèmige geur, sappige aanzet, goede fraîcheur, crispy, lichte toets van venkel en anijs, vulling, duidelijk fruitig, doordrinkbaar en dorstlessend, toegankelijke blend met inhoud, verrassend (13%) € 31,95
7,5
Tzora Vineyards, Judean Hills, Israël 2016
Chardonnay, sauvignon blanc; sappige aanzet, goede zuren, mooie fraîcheur, schoon, levendig, goede doordrinkfactor € 39,95
8
Blanc du Castel, Domaine de Castel, Judean Hills, Israël 2016
100% chardonnay; licht crèmig, gedoseerde aroma’s, prachtige balans, duidelijk houtgebruik, maar mooi opgenomen schoon van smaak, licht mineralig, opwekkende stijl, rijpe tonen € 44,95
Gerecht: Tarbot, spinazie, kafir lime
Combinatie: veel structuur in de tarbot, rijp, vol, aromatisch, goede wijn-spijsmatch, veel van alles
8
La Vie du Castel, Domaine de Castel, Judean Hills, Israël 2015
80% cabernet sauvignon, 14% merlot, 4% syrah, 2% petit verdot, wijngaarden op een hoogte van 700 meter, Frans hout en betonnen tanks; mooi sap,rood fruit, goede zuren, prima balans, goede spanning, doordrinkbaar, veel lengte € 31,95
Gerecht: Rode kool met la ratte-aardappel
Combinatie: fris, fruitig, goede zuren, wijn en gerecht vormen een geheel, verrassende creatie uit de keuken van Moshik
7,5
Classico, Flam Winery, Judean Hills, Israël 2014
Cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc, petit verdot, syrah, 10 maanden in Frans en Amerikaans hout; vooral donker fruit, licht ontwikkeld, fruit komt op de eerste plaats, daaronder kruidigheid, tannine is licht ontwikkeld (13%) € 32,50
7,5
Tzora Vineyards, Judean Hills, Israël 2016
40% syrah, cabernet sauvignon, petit verdot, merlot; donkerrood uiterlijk, fruitrijk, goed sap, puur van smaak, goede structuur, lengte € 39,95
7,5
Shoresh, Tzora Vineyards, Judean Hills, Israël 2015
41% cabernet sauvignon, 45% syrah, 14% petit verdot; veel kleurintensiteit, fruitig en floraal in geur en smaak, mooie balans, levendig, goede spanning, aangenaam (13,5%) € 49,95
8,5
Petit Castel, Domaine du Castel, Judean Hills, Israël 2014
Cabernet sauvignon, merlot, petit verdot, malbec, cabernet franc, Frans eiken, 1 maand cement; intense kleur, geur en smaakaroma’s, rijp fruit staat voorop, zacht mondgevoel, goede fraîcheur, fijne kruidigheid, alles op maat, rijk aan sap, tannine is duidelijk aanwezig en geeft kader en charme, aangenaam glas, verleidelijk met juiste spanningsboog € 39,95
9-
Grand Vin du Castel, Domaine du Castel, Judean Hills, Israël 2014
Cabernet sauvignon, merlot, petit verdot, cabernet franc, 20 maanden 80% nieuwe Franse vaten; mooi ontwikkeld, gerijpt, fijne structuur, mooie zuren, finesse en evenwichtig, mooie tannine (14,5%) € 69,95
Wijngaarden in de Judean Hills, met een hoogteligging van circa 750 m.
Wijn is geduld
Wijnen met terroir als basis. Vergelijk ze wat dat betreft gerust met een echte bordeaux of bourgogne – Ben Zaken is groot liefhebber van een puligny-montrachet en liet zijn zoon en opvolger Ariel wijnbouwkunde studeren in Beaune, Bourgogne. Ze geloven bovendien dat de beste wijn ontstaat uit een holistische aanpak. Wijnmaken kent hierin vele, ook kritieke fases. De druiven moeten allereerst concurreren: gemiddeld staan er 6100 planten per hectare, tegen een gemiddelde van 2200 voor heel Israël. Ben Zaken gebruikt daarnaast meerdere soorten onderstokken, om te voorkomen dat alles op dezelfde dag rijp is en geplukt moet worden. Vrijwel alle werk in de wijngaard gebeurt handmatig, inclusief de groene oogst halverwege juni. En om de druiven maximaal te laten profiteren van het zonlicht knippen ze de overbodige uitgroei rondom de trossen weg. ‘We letten nauwkeurig op onze waarden. Druiven telen kost tijd, en je mag dat proces nergens op onnatuurlijke wijze versnellen. Geduldig zijn. Geen trucs, geen toevoegingen, geen verbeteraars. We willen wijn die we zelf het liefst drinken.’
Zo’n 30 tot 40 mensen plukken alles handmatig. Alleen de beste druiven komen door het tweetal selectiemomenten – een handmatige en een optische. Na de gisting verdwijnen de meeste wijnen voor ten minste 12 maanden op Frans of Italiaans eiken.
Well of Wine, Den Haag, 070-4066575
Lees ook:
9 Seconds: C Blanc du Castel 2015
Israëlische wijnen van Well of Wine
Wijn is geduld
Wijnen met terroir als basis. Vergelijk ze wat dat betreft gerust met een echte bordeaux of bourgogne – Ben Zaken is groot liefhebber van een puligny-montrachet en liet zijn zoon en opvolger Ariel wijnbouwkunde studeren in Beaune, Bourgogne. Ze geloven bovendien dat de beste wijn ontstaat uit een holistische aanpak. Wijnmaken kent hierin vele, ook kritieke fases. De druiven moeten allereerst concurreren: gemiddeld staan er 6100 planten per hectare, tegen een gemiddelde van 2200 voor heel Israël. Ben Zaken gebruikt daarnaast meerdere soorten onderstokken, om te voorkomen dat alles op dezelfde dag rijp is en geplukt moet worden. Vrijwel alle werk in de wijngaard gebeurt handmatig, inclusief de groene oogst halverwege juni. En om de druiven maximaal te laten profiteren van het zonlicht knippen ze de overbodige uitgroei rondom de trossen weg. ‘We letten nauwkeurig op onze waarden. Druiven telen kost tijd, en je mag dat proces nergens op onnatuurlijke wijze versnellen. Geduldig zijn. Geen trucs, geen toevoegingen, geen verbeteraars. We willen wijn die we zelf het liefst drinken.’
Zo’n 30 tot 40 mensen plukken alles handmatig. Alleen de beste druiven komen door het tweetal selectiemomenten – een handmatige en een optische. Na de gisting verdwijnen de meeste wijnen voor ten minste 12 maanden op Frans of Italiaans eiken.
Well of Wine, Den Haag, 070-4066575
Lees ook:
9 Seconds: C Blanc du Castel 2015
Israëlische wijnen van Well of Wine
Proefnotities
Enkele wijnen in combinatie met een gerecht van Moshik Roth
8-
Rosé du Castel, Domaine de Castel, Judean Hills, Israël 2016
Merlot, cabernet franc, malbec; sappig, fruitig, goede balans, veel van alles, rijpe tonen, breed, licht parfumé € 28,95
8-
La Vie du Castel, Domaine du Castel, Judean Hills, Israël 2015
40% chardonnay, 55% sauvignon blanc, 5% gewürztraminer, bodem van klei en kalksteen; crèmige geur, sappige aanzet, goede fraîcheur, crispy, lichte toets van venkel en anijs, vulling, duidelijk fruitig, doordrinkbaar en dorstlessend, toegankelijke blend met inhoud, verrassend (13%) € 31,95
7,5
Tzora Vineyards, Judean Hills, Israël 2016
Chardonnay, sauvignon blanc; sappige aanzet, goede zuren, mooie fraîcheur, schoon, levendig, goede doordrinkfactor € 39,95
8
Blanc du Castel, Domaine de Castel, Judean Hills, Israël 2016
100% chardonnay; licht crèmig, gedoseerde aroma’s, prachtige balans, duidelijk houtgebruik, maar mooi opgenomen schoon van smaak, licht mineralig, opwekkende stijl, rijpe tonen € 44,95
Gerecht: Tarbot, spinazie, kafir lime
Combinatie: veel structuur in de tarbot, rijp, vol, aromatisch, goede wijn-spijsmatch, veel van alles
8
La Vie du Castel, Domaine de Castel, Judean Hills, Israël 2015
80% cabernet sauvignon, 14% merlot, 4% syrah, 2% petit verdot, wijngaarden op een hoogte van 700 meter, Frans hout en betonnen tanks; mooi sap,rood fruit, goede zuren, prima balans, goede spanning, doordrinkbaar, veel lengte € 31,95
Gerecht: Rode kool met la ratte-aardappel
Combinatie: fris, fruitig, goede zuren, wijn en gerecht vormen een geheel, verrassende creatie uit de keuken van Moshik
7,5
Classico, Flam Winery, Judean Hills, Israël 2014
Cabernet sauvignon, merlot, cabernet franc, petit verdot, syrah, 10 maanden in Frans en Amerikaans hout; vooral donker fruit, licht ontwikkeld, fruit komt op de eerste plaats, daaronder kruidigheid, tannine is licht ontwikkeld (13%) € 32,50
7,5
Tzora Vineyards, Judean Hills, Israël 2016
40% syrah, cabernet sauvignon, petit verdot, merlot; donkerrood uiterlijk, fruitrijk, goed sap, puur van smaak, goede structuur, lengte € 39,95
7,5
Shoresh, Tzora Vineyards, Judean Hills, Israël 2015
41% cabernet sauvignon, 45% syrah, 14% petit verdot; veel kleurintensiteit, fruitig en floraal in geur en smaak, mooie balans, levendig, goede spanning, aangenaam (13,5%) € 49,95
8,5
Petit Castel, Domaine du Castel, Judean Hills, Israël 2014
Cabernet sauvignon, merlot, petit verdot, malbec, cabernet franc, Frans eiken, 1 maand cement; intense kleur, geur en smaakaroma’s, rijp fruit staat voorop, zacht mondgevoel, goede fraîcheur, fijne kruidigheid, alles op maat, rijk aan sap, tannine is duidelijk aanwezig en geeft kader en charme, aangenaam glas, verleidelijk met juiste spanningsboog € 39,95
9-
Grand Vin du Castel, Domaine du Castel, Judean Hills, Israël 2014
Cabernet sauvignon, merlot, petit verdot, cabernet franc, 20 maanden 80% nieuwe Franse vaten; mooi ontwikkeld, gerijpt, fijne structuur, mooie zuren, finesse en evenwichtig, mooie tannine (14,5%) € 69,95
Wijngaarden in de Judean Hills, met een hoogteligging van circa 750 m.