Rommelen met de waarheid. Dat is een vak dat wijn-prijsboksers bij uitstek verstaan.
Liegen in de ‘marketing’ mag, zolang daarover maar geen klachten komen. En zijn die er toch, dan proberen slimme advocaten het vermeende bewijs daarvoor door te prikken. Of de beschuldiging aan een incidentele vergissing van de beklaagde toe te schrijven. In één enkel geval heeft de rechter een wijnpiraat tot rectificatie van z’n beweringen gedwongen. Sindsdien bleef het stil en werd uitgezien naar overheidsmaatregelen, die onder meer tegen wijnstunterij in voorbereiding zijn. Maar of van dat ‘preventie-akkoord’ ook wettelijke mogelijkheden mogen worden verwacht om misleiders strafrechtelijk een halt toe te roepen, is nog maar de vraag. Horeca en wijnhandel, betrokken bij het overleg, hebben nog niet laten doorschemeren dat het die kant op zou kunnen gaan.
De strategie achter zogeheten ‘slimme’ marketing, zoals we die bijvoorbeeld van Wijnvoordeel kennen, wordt overigens in vakkringen niet onverdeeld toegejuicht. Zo schreef directeur Tadek Solarz van de Creative Marketing Group Nederland enige tijd geleden: ‘Een beetje liegen mag. Die horde hebben we met gemak genomen. De waarheid geweld aandoen is dankzij sociale media in een sneltreinvaart onderdeel geworden van onze vaste routine. Op zoek naar ophef vergeten we ons gezonde verstand te gebruiken. Marketeers zonder enige vorm van moreel besef ruiken nieuwe kansen. Als iedereen liegt, denken ze, kan ik best een beetje meedoen’.

Mediahelden

Elke vorm van invloed is inmiddels te koop, zegt Solarz. En marketeers bespreken schaamteloos de voordelen daarvan. ‘Alsof je koeien naar een stal drijft. Liegen werkt nu eenmaal het best als je niet in de gaten hebt dat je wordt voorgelogen. En laten we eerlijk zijn: ‘influencer’ klinkt toch veel beter dan beroepsleugenaar’.

‘Het internet creëerde celebrities. Mensen die alleen bekend zijn van een YouTube-kanaal worden (zie de Posjes. J.B.) als nieuwe mediahelden omarmd. Dat ze leven van het onder de reglementen-radar pushen van producten, is nauwelijks een serieus onderwerp. Of het nu om content gaat, knipperende banners, pop-ups, mailspam of online advertenties die je overal op het internet achtervolgen, liegen is een volwassen vak geworden”.

‘Verkloot’

‘Het internet is in de afgelopen tien jaar tijd uitgegroeid tot een commercieel monster dat zich – niet gehinderd door goede regelgeving – met plezier volvreet. Zo zijn we beland in het ‘post-truth’-tijdperk, een eufemisme voor het tijdperk van de glasharde leugen. Elkaar voorliegen is de nalatenschap van onze generatie. We hebben het waarschijnlijk totaal verkloot’, vindt Solarz.

Het wordt tijd dat dit tij wordt gekeerd. Dat geloofwaardigheid weer lonender wordt dan profijtelijke verzinsels of leugens. En dat lukt nooit zolang we blijven slikken wat er nu aan onfrisse praktijken in de ‘marketing’ aan de dag treedt. Snel beïnvloedbare consumenten zijn er al zó door vergiftigd, dat de waarheid over marketing-leugens al niet meer wordt geloofd. Waar is de tijd gebleven dat omzet nog transparant werd aangejaagd met leuzen als: ‘Je moet de groenten van Hak hebben”.

Voor wijnpiraten is die vorm van marketing bijna prehistorisch. Daarom zal het ‘preventie-akkoord’ weinig uithalen als het, net als bij overtredingen van de Reclame Code voor alcohol, ‘zelfcorrectie’ en ‘keuzevrijheid van de consument’ omarmt. Dan is er weer een nieuwe papieren tijger geboren, die alle ruimte laat voor rommelarij.
Liegen en misleiden moet doodgewoon wettelijk strafbaar worden. Iets anders helpt er niet aan.