Wijn kiezen blijft voor de ‘gewone’ wijnconsument een probleem. Ook al zeggen supermarktschappen dat in het gele vak lichte witte wijnen staan en in het paarse stevige rode. Dagelijks zie je daar klanten twijfelen. ‘Is die goed meneer?’, vroeg mij gisteren een vrouw met een afgeladen karretje. Ze liet me zo’n fles zien met een beest erop. ‘Probeer maar,’ antwoordde ik, ‘maar neem er maar één fles van mee. Dan is de financiële ramp te overzien als-ie tegenvalt’.
Die vrouw kocht ‘op etiket’, maar pas nadat ze de prijzen had bestudeerd. Ze hoort dus niet bij het type ‘etiketkopers’ dat dure wijnen van naam inslaat, ongeacht het budget. Die zijn in een supermarkt trouwens ook amper te vinden. En wat besteden we daar nou helemaal? Met gemiddeld nog net geen 4 euro per fles is het wel bekeken. Daar ga je niet vooraf uitgebreid etiketten voor ‘scannen’ met een ‘app’. Laatst zei een millennial in een radio-uitzending: ‘Ik koop nooit wijn boven de 5 euro, omdat goedkopere ook lekker genoeg zijn’. Dan hebben we het over smaak. En die kan door allerlei trucs met bulkwijn zijn gemanipuleerd, zonder dat de onervaren drinker dat doorheeft. Bovendien: wijnetiketten zijn geduldig. Iedere wijnboer kan erop zetten wat-ie wil. En zelden is de waarheid zo rekbaar als in die informatie.
Psychologie
Slimme wijnbedrijven bezondigen zich aan psychologie achter die etiketten. Maar dan van de ‘kouwe grond’ als het om de massa gaat. Die laat zich namelijk graag beduvelen. Geef ze een ordinaire wijn in een dure fles en noem een prijs van 98,99 euro en hun genotscentra in de hersenen reageren onmiddellijk op de imaginaire verleiding. Vertel ze dat diezelfde wijn nog geen 2,99 euro kost en ze schuiven hem als meuk aan de kant. Marketing-geleerden en kielzogpsychologen verdienen goud aan het soort etiketadviezen dat daarop is gebaseerd.
Ik haal het geintje nogal eens uit bij proevers die iets meer van wijn weten dan dat-ie lekker of vies is. En met wat ik dan vaak voor reacties krijg, zou ik moeiteloos een uur wijncabaret kunnen vullen. Er komen dan niet bestaande ‘verschillen’ op tafel die eerder uit misplaatste eigenwaan dan uit geconcentreerde waarneming zijn geboren. En ‘marketeers’ bedienen zich gretig van deze mechanismen. Voorbeeldcitaat van Nappa Brand Design: ‘A carefully crafted label can make us think the bottle is far more expensive than it is and can boost our enjoyment of the wine itself’.
Dus wat er niet in zo’n fles zit, kun je erin laten DENKEN, met een ‘intelligent’ etiket. En die zijn er intussen in allerlei maten en vormen. Op papier, in ‘screen print’, je kunt het zo gek niet bedenken of beroepsverleiders zijn er met geteken, geschilder of symboolafdruk mee aan de gang. En ook de achterkant van de fles mag zich steeds vaker verheugen in genots- dan in kwaliteitstaal.
In de val
Hoe polderlanders wijn kiezen, daarover lopen de meningen nogal uiteen. Op internet heb ik dezer dagen meer dan 500 ‘tips’ voor deugdelijke aankoop geteld. De ene club bekijkt het voor z’n eigen klanten. De andere houdt een nationaal representatieve steekproef. En nummer drie maakt een onderscheid tussen de jonge ‘wilde’ generatie, de middelbare zwoegers en de feestende dinosaurussen. Daar komt dan voor de hele natie uit dat wij ‘relatief klassieke’ etiketten het meest waarderen, vonden onderzoekers van Trendbox. Maar die kwamen er dan weer niet achter dat vrouwen met een teddybeercomplex het liefst kiezen voor ‘beestachtige’ etiketten. Kortom: het ligt er maar aan hoe je de vraag inkleedt. Het zou niet de eerste keer zijn dat doorzichtige leperds op die manier een uitkomst manipuleren. Met uitgelokt kuddegedrag bij overdonderde wijnconsumenten worden hun opdrachtgevers slapend rijk.
Naar recente opvattingen mikken etiketbedenkers erop dat verlokkende beelden ons er vanuit het onderbewustzijn toe prikkelen een fles met zo’n etiket te kiezen. Kwestie van meer suggereren dan er is. Als het moet zelfs met medailles die in de vorige eeuw zijn behaald. En de argeloze wijndrinker loopt met open ogen in de val. Zeker als er ook nog eens ‘korting’ wordt gegeven op prijzen die nooit hebben bestaan. Dat ook de wijnhandel deels drijft op bluf zal-ie nog door schade en schande moeten leren.
Duidelijk is dat er voorlopig niet op een wijnetiket komt te staan: alcohol is dodelijk. Want wijn is een cultuurgoed, is het argument van de koesteraars. En dat zal van tabak niemand zeggen, al zijn mogelijke rook- en drinkverslavingen als gezondheidsbedreigers wel vergelijkbaar.