Guilty pleasure: Verdicchio vs. falafel

Verdicchio, wie heeft het niet gedronken? De populairste witte Italiaanse wijn van de jaren zeventig en tachtig, afkomstig uit de Marche. Destijds kwam deze vaak op de markt in een zeer kenmerkende amforavorm fles.
tekst Hans van de Meeberg, proefnotities Jan van Lissum

Waar staat verdicchio anno 2019?

Wat is er nog over van de wijn? Een supermarktwijn? De vrienden van Appie hebben de instapper van producent Moncaro zo ongeveer elke twee maanden in de bonus. Zullen ze heus niet doen als de wijn niet goed verkoopt. Als serieus wijnkaartmateriaal zie je verdicchio niet zo vaak. Reden om deze druif eens nader te bekijken en dan samen met een aantal professionals. In de reeks ‘Guilty pleasure’ koppelen we iedere keer zo’n in de vergetelheid geraakte wijn aan guilty pleasure-food. In dit geval aan falafel. Waarbij we ons afvragen: zijn er nog kansen in de gastronomie voor verdicchio?

Misschien wel de mooiste witte wijn van Italië

De Italiaanse wijnschrijver Ian D’Agata noemt verdicchio een van de belangrijkste Italiaanse witte variëteiten. Het wijngebied strekt zich in de Marche uit vanaf Senigallia bij Ancona tot de bergen richting Umbrië. Het kustdeel met 21 gemeenten rondom de stad Jesi (en Ancona) heeft sinds 1968 de DOC Verdicchio dei Castelli di Jesi en een jaartje eerder werd Verdicchio di Matelica van 6 gemeenten rondom Macerata al een DOC. In 2010 kwam daar de DOCG voor de Riserva’s van de beide DOC’s bij. Los van het grote verschil in aantal hectaren druivenaanplant (het Jesi-gebied is ongeveer tien keer zo groot als Matelica) is er een behoorlijk verschil in smaak tussen beide subregio’s. Oorzaken zijn de grote verschillen in microklimaat, mineraliteit en hoogte van de wijngaarden. Over het algemeen worden de wijnen uit Matelica gezien als spannender met een hogere aciditeit.
Als echte verdicchio-klassiekers in de Marche gelden o.a. de volgende producenten: Villa Bucci, Gioacchino Garofoli, Terre Cortesi Moncaro, Umani Ronchi.

Appellatieregels

De wijn mag verdicchio heten als hij voor minimaal 85% bestaat uit de druif. De andere 15% mag worden aangevuld met andere druiven uit de regio zoals pecorino of trebbiano. Het verschil tussen Classico en Superiore is alleen het alcoholpercentage (+ 0,5%) terwijl de DOCG Riserva minimaal 18 maanden rijping moet hebben gehad (niet per se op hout), met een minimaal alcoholpercentage van 12,5%.

Het pinotagepanel in actie

Het verdicchio-panel
De spelregels voor het panel: elke deelnemer neemt een eigen favoriet mee, gezamenlijk proeven we alle wijnen en Jan van Lissum maakt proefnotities, met als einddoel een top 3 van de door het panel bevonden beste wijnen van de selectie.
Aan het einde van de proeverij beoordelen we de beste wijn-spijscombinatie met een ‘eigen fabrikaat’ falafel.

Robert Pham – wijnadviseur Ad Bibendum
‘Ik kende de Jesi-variant al van mijn vorige werkgever. Bij Ad Bibendum hebben we een Matelica-variant, die ik net nog proefde met de sommelier van RIJKS* .’
* Collestefano, Verdicchio di Matelica 2017 & 2018 € 11,65 via Ad Bibendum

Aagje de Vries – wijnadviseur Anfors Imperial
‘Een vergeten wijn met een grote diversiteit die gastronomisch groot kan zijn.’
* Andrea Felici, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore 2018 € 14,95
* Andrea Felici, Vigna Il Cantico della Figura, Verdicchio dei Castelli di Jesi Riserva Classico 2017 € 36,50 via Anfors Imperial

Jan van Lissum – wijnmaker en eigenaar Proefschrift/The Wine & Food Association
‘Verdicchio is ook bij mij een beetje van de radar verdwenen.’
* Stefano Antonucci, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore 2017 € 16,95 via slimmerwijnkopen.nl

Martijn Verbruggen – eigenaar Bouzy Wine & Food
‘Staat niet bij ons op de wijnkaart en heb voor deze selectie voor het eerst verdicchio gedronken.’

Joey de Kruijf – eigenaar Wijnbar Pierre par CP/ Restaurant Central Park en SVH Meestergastheer
‘Staat wel op de kaart bij Pierre CP, maar ook ik ben pas verdicchio echt gaan proeven bij dit panel.’
* La Monacesca, Mirum, Verdicchio di Matelica Riserva 2012 € 21,95 (normale fles, geen magnum) via Grandi Vini

Priscilla van der Voort – Sommelier Restaurant Waterproef, Scheveningen
‘Ik was in 2018 in deze streek voor de speciale tasting rondom 50 jaar verdicchio, daar heeft de druif mij gegrepen.’
* Bucci, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico 2017 € 19,95 via Pallas Wijnen
* Marotti Campi, Salmariano, Verdicchio dei Castelli di Jesi Riserva 2015 € 8,95 excl. btw Alleen professionals via Wijnimport J.Bart

Hans van de Meeberg – journalist o.a. Misset Horeca
‘Verdicchio is mijn favoriete witte Italiaanse wijn. Ik kom graag in de streek en probeer elk jaar wel nieuwe producenten te bezoeken.’
* Moncaro, Verdicchio dei Castelli di Jesi € 4,99 via Albert Heijn
* La Distesa, Terre Silvate, Marche Bianco € 14,95 via gallizia.nl
* Marotti Campi, Luzano, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superieure 2018 € 6,30 excl. Btw Alleen professionals via Wijnimport J.Bart

Proeverij

De verdicchio‘s wordt door het panel in volgorde van intensiteit geproefd. Gestart wordt met de basis-verdicchio van Moncaro die momenteel bij Albert Heijn in de bonus verkrijgbaar is (€ 3,99 in bonus). ‘Als dit de instapper is dan gaat het best goed met verdicchio’ is het algemene oordeel. Joey de Kruijf vindt dit een frisse wijn zonder veel lengte maar goed doordrinkbaar en een prima wijn voor elk feestje. Waarbij Priscilla en Jan zich afvragen of de wijn niet aangezuurd is, maar het allebei een prettig glas wijn vinden. Vervolgens wordt de Luzano 2018 van Marotti Campi ingeschonken. ‘Daar merk je gelijk al wat meer concentratie’, stelt Martijn Verbruggen. ‘Veel meer fruit en een langere afdronk. Geschikt als aperitief en als eetwijn. Van de Collestefano heeft Robert Pham twee jaargangen meegenomen. Dit huis is een van de oudste biologische producenten van Matelica (sinds 1995). Er worden geen houten vaten voor rijping gebruikt, alles gaat ‘sur lie’. ‘Vanaf 2017 is Collestefano een schroefdop gaan gebruiken’, vertelt Robert Pham. ‘Fabio Marchionni, de wijnmaker, oogst altijd vrij laat, zo rond oktober.’
Er worden toch behoorlijke verschillen opgemerkt tussen beide jaargangen. 2017 heeft volgens het panel veel meer karameltonen. Priscilla van der Voort adviseert decanteren van de 2018 vanwege de nog aanwezige ‘harde’ zuren.

‘Dit kan eigenlijk alles zijn’

Bij het familiebedrijf Andrea Felici op de grens tussen de gebieden Jesi en Matelica werden de druiven altijd verkocht. Totdat zoon Leo na een uitgebreide stage als sommelier bij toonaangevende restaurants (Gordon Ramsey, Pinchiorri) in 2005 besloot om zijn eigen wijnen te gaan maken. Na een aantal jaren ‘tre bicchieri’ voor zijn riserva te hebben ontvangen werd Leo recent (2020) uitgeroepen door Gambero Rosso tot beste Italiaanse wijnmaker. Iedereen vindt de ‘simpele’ Felici een mooie aromatische goed doordrinkbare verdicchio. ‘Prima glas zo om te drinken, maar ook gastronomisch goed in te zetten’, zegt Joey de Kruijf. De Vigna Il Cantico della Figure Riserva is van een andere klasse: veel ronder en van een gastronomische topkwaliteit, maar ook tegen een stevige prijs. Panelleden vragen zich af welke restaurants deze wijn durven in te kopen. Een compleet andere wijn is de natuurlijke verdicchio Terra Silvano van La Distesa. Sinds eind jaren negentig maakt de wijnmaker Corrado Dottori als eerste een natuurlijke verdicchio (ca. 25.000 flessen). Vanwege het lage zwavelgehalte mag de wijn alleen de klassificatie Marche Bianco voeren. ‘Ontegenzeggelijk een dynamische of natuurlijke wijn’, stelt Jan van Lissum. ‘Maar dit kan eigenlijk alles zijn. De wijn is onherkenbaar als verdicchio.’

Echte klassieker

Bucci is de echte klassieker van de streek die de meesten wel van naam kennen. ‘Dit is de kwaliteitswijn van Jesi’, zegt Priscilla. ‘Ze maken elk jaar dezelfde stijl. De wijn rijpt op oude houten vaten en heeft misschien karaffering nodig.’ Het hele panel is onder de indruk van de Bucci en vindt het een toonbeeld van de oude kwalitatieve stijl van verdicchio, met mooie spanning en finesse.
Stefano Antonucci’s Superiore is een wijn die ook goed valt. De wijn heeft mooie lagen met goed geïntegreerde zuren en hout. Is aardser dan de Bucci, met in de afdronk noten en truffel. ‘Een erg complexe wijn met veel van alles uit een andere divisie’ zegt Joey. ‘Deze wijn is echt gastronomisch, om bij te eten, niet om maar zo even te drinken.’

Complexiteit voorop

De tweede wijn van Marotti Campi Salmariano (2015) is van een andere categorie dan de eerder geproefde (Luzano). ‘2015 is een van de mooiste jaren’, vertelt Van der Voort. ‘Met nog steeds mooie zuren en lekker fris. Perfect voor een lange lunch met schaal- en schelpdieren.’
Joey de Kruijf heeft La Monacesca Mirum 2012 op magnum ingebracht. Een van de topproducenten van Matelica die met regelmaat de hoogste waardering van Gambero Rosso heeft ontvangen. ‘Deze lijkt nog jong’, stelt Robert Pham. ‘Het houtgebruik stoort niet en je ziet dat magnums heel goed zijn voor een wijn zoals deze.’ Joey zelf ziet mooie zuren en rijkdom: ‘Als je verdicchio opzoekt staat complexiteit voorop. Dit is zo’n glas, met zelfs nog een klein bittertje wat het misschien nog interessanter maakt.’

Conclusies

Vooraf werd door Priscilla een stelling neergezet van wijnboeren in de streek, dat de Jesi wordt gezien als ‘riesling’ en die van Matelica meer als ‘chablis’. Iedereen snapt de opmerking maar vindt toch dat de twee regio’s teveel verschillen om dit zo kort door de bocht te stellen. Wat overall blijft is een heel positief gevoel over de hernieuwde kennismaking met verdicchio. ‘Voor de meeste wijnen die we hier op tafel hebben gezien hoeft een toprestaurant zich niet te schamen’, stelt Jan van Lissum. ‘Het is eigenlijk belachelijk dat we verdicchio niet vaker in arrangementen of op de wijnkaart terugzien. De top 3:

1. Bucci, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico 2017
2. Stefano Antonucci, Verdicchio dei Castelli di Jesi Classico Superiore 2017
3. Collestefano, Verdicchio di Matelica 2017

De Mirum van La Monacesca blijft, omdat deze veel ouder is (2012) en op magnum wordt geproefd, buiten mededinging. Maar wat is dit een geweldige verdicchio en een bewijs dat oudering kan leiden tot topwijnen die op prijs/waarde makkelijk de vergelijking met andere witte Italiaanse wijnen of Franse wijnen kan doorstaan.

Priscilla van der Voort (Waterproef) oordeelt: vormen falafel en verdicchio een perfect koppel?

De kruidigheid in geur en smaak van falafel maakt het niet echt makkelijk om een juiste wijnpartner voor dit gerecht te vinden. Het is een enorm uitgesproken gerecht. Na proeven van alle verdicchio’s met de falafel bleek dat de meer eenvoudige varianten het aflegden tegen het kruidengeweld van de balletjes. Uiteindelijk bleven twee kanshebbers over: Bucci (Jesi) en Colle Stefano (Matelica). Vooraf, zo dacht iedereen, zou Bucci perfect moeten passen bij het gerecht. Het is een meer kruidige verdicchio-variant met een ietwat vettige afdronk. Maar uiteindelijk bij het doorproeven met de falafel viel Bucci weg. De wijn werd drogend en gaf nare bitters in de afdronk. De tweede optie, Collestefano, een Verdicchio di Matelica uit 2017 werd daarna geproefd. Hier merk je dat de druiven later zijn geplukt, waardoor de wijn meer rijpere tonen krijgt zoals abrikoos, perzik, honing en amandel. De wijn heeft door de vier maanden sur lie meer textuur gekregen. Dit is eindelijk een verdicchio die met de falafel door één deur kan. De honingtonen doen het goed met de specerijen en kruiden van de falafel. Terwijl de amandeltonen in de afdronk zich goed verbinden met de kikkererwten. Unaniem koos het panel voor Collestefano.