Guilty Pleasure: Pinotage vs. Döner

Je kent het wel, zo’n wijn waarmee je de eerste schreden op de ‘route de vin’ zette maar waarvoor je je eigenlijk een beetje schaamt. Waarom eigenlijk? Het is met de chianti-mandflessen uiteindelijk ook goed gekomen!
tekst Hans van de Meeberg, proefnotities Jan van Lissum

In de reeks Guilty Pleasure koppelen we zo’n wijn aan guilty pleasure food. Daarvoor proeven we wijnen samen met een aantal professionals, waarbij we ons afvragen: is het nog steeds net zo als toen of heeft het zich ontwikkeld?

Rare druif die pinotage

De eerste wijn is deze reeks is pinotage. Zuid-Afrika’s nationale druif waarover altijd teksten als verbrand rubber, aceton of oliedrap worden gebezigd. Inmiddels hebben ook de jongere Zuid-Afrikaanse wijnboeren de druif omarmd en worden er steeds vaker ‘moderne’ varianten gemaakt waarin fruit de hoofdrol speelt, ondanks dat de productie van deze druif iets terugloopt. Ook heeft het land de druif zelf omarmd als nationale rode druif. Er is zelfs een echte Pinotage Association opgericht waarin alle belangrijke producenten zitting hebben. Pinotage is de sponsor van de restaurantweek in Zuid-Afrika met allerlei wijn-spijsactiviteiten, ook van de toprestaurants, en de tweede zaterdag van oktober is uitgeroepen tot nationale Pinotagedag.

De Guilty Pleasure spelregels

Iedere deelnemer neemt binnen het thema een eigen favoriet mee. Gezamenlijk proeven we alle wijnen en maken we proefnotities en scores, met als eindresultaat een top 3 van de door het panel bevonden beste selectie.
We koppelen de door het panel meegebrachte pinotages aan de beste Döner van Amsterdam: Leeman! Toevallig ook nog de overbuurman van onze host, Wijnwinkel Wine & Roses in de Van Woustraat te Amsterdam.

Niet op de kaart

Pinotage is geen hardloper in Nederland. Klassieke toppers als Kanonkop en Beeslaar worden nog wel verkocht maar anders ben je overgeleverd aan de promotie van de wijnwinkelier. Niemand van de deelnemende sommeliers heeft pinotage op de kaart staan.

Het pinotagepanel:

Romy Kooy (aka Mrs Wineline) – vinoloog en journalist voor o.a. Perswijn en Winelife
‘Ik ben zeker geen pinotage-expert. De laatste keer dat ik er één gedronken heb is alweer een tijdje geleden.’

Bart Roos – eigenaar van Wine & Roses Amsterdam
‘Ik wist pas na het proeven van Beeslaar dat pinotage ook lekker kon zijn.’

Lisja Hu – eigenaar en sommelier van restaurant Beulings
‘De laatste keer was op SDEN2 en pinotage heeft toen geen verpletterende indruk achtergelaten.’

India Donisi – sommelier Brasserie van Baerle
‘Voor mij redelijk nieuw, wel eens gedronken maar geen historie.’

Jan van Lissum – wijnmaker en eigenaar Proefschrift
‘Pinotage gaat voor mij 30 jaar terug, ik heb ooit samen met Guido Francque, destijds eigenaar van Hertog Jan in Brugge, een symposium over deze druif georganiseerd.’

Martijn Verbruggen – Bouzy Wine & Food Den Haag
‘Ik ken er wel een aantal, maar heb nooit een reeks naast elkaar gedronken.’

Marije Bockholts – student Master of Wine
‘Het was de eerste blauwe druif die ik blind herkende, niet dat dit een aanbeveling is.’

Bjorn van Aalst – Maitre sommelier restaurant Vermeer en lid van het Sommos sommeliers collectief
‘Ik vond het altijd een lastige wijn, totdat ik afgelopen voorjaar in Swartland een paar bijzondere pinotages gedronken heb.’

Hans van de Meeberg – journalist o.a. Misset Horeca
‘Pinotage was mijn eerste rodewijn-‘liefde’, die ik nog met enige regelmaat drink.’

Proeverij

De pinotages worden door het panel in oplopende volgorde van intensiteit geproefd. De eerste wijn is meteen een onconventionele pinotage van David & Nadia uit Swartland (ingebracht door Bjorn), die een laag alcoholpercentage koppelt aan een ongewone frisheid voor dit hyperwarme deel van Zuid-Afrika. Iedereen vindt deze wijn lekker alhoewel er wel wat opmerkingen zijn.‘De wijn ruikt een beetje handcrèmig, rozig’, zegt Lisja. ‘Wat een enorm groot verschil tussen deze twee wijnen’, stelt Martijn Verbruggen. ‘Aan de hand van het geur- en tannineprofiel is dit een wijn die ik eerder als cinsault zou kwalificeren’, zegt Marije. Eigenlijk is het panel van mening dat de pinotage van David & Nadia een heerlijke wijn is, maar niets heeft van wat een klassieke pinotage zou moeten hebben. Jan van Lissum vindt de wijn een voorbeeld van de nieuwe generatie.

Daarentegen geeft Pella (ingebracht door Lisja) wel die klassieke geuren van banaan en rokerige bacon. De wijn is veel compacter en heeft verfijnde rokerige tonen, mooi in balans. ‘Het hout zorgt ervoor dat de rokerigheid niet de overhand krijgt en de wijn heeft nog mooie zuren’, stelt Jan. Pella is afkomstig van meer dan 60 jaar oude pinotagestokken en ligt 18 maanden op Frans eiken. Er worden jaarlijks slechts 900 flessen van gemaakt.
Over de Hell Yeah ’18 van Blacksmith (ingebracht door Marije) is het panel het unaniem eens: een veel te jonge wijn, weliswaar heel rijp maar wel met bittere tonen en eigenlijk mist hij zuren.
De Chamonix Greywacke pinotage uit 2015 (ingebracht door Romy) heeft wel wat lucht nodig maar geeft dan mooie aardse tonen en fruit. Een mooi glas wijn, verleidelijk, een echte charmeur die gastronomisch breed inzetbaar is en door het hele panel wordt geapprecieerd.

De Cecilia 2015 pinotage (ingebracht door Martijn) komt uit de streek ten noorden van Swartland, het gebied tussen Citrusdal en Cederberg. Dit is bijna een zwarte wijn met het beetje rokerige van een typische pinotage. Het panel vindt het een vullende wijn, misschien zelfs wat te machtig. Maar hij heeft wel elementen van hoe een moderne pinotage zou moeten smaken: mooi fruit, prettige zuren, gebalanceerd met goed verwerkte tannine. De wijn mist misschien wel een beetje expressie.
Beaumont uit Botrivier (ingebracht door India) in de buurt van Hermanus (Walker Bay) heeft vreemde ‘gin’-tonen, maar geeft een overdosis aan alcohol. Is nog wat dicht maar ook een klap in je gezicht: de alcohol stijgt naar je hoofd. Bijtend, tannine, een wijn om te kauwen.

De Bellingham Bernard Series Bush Vine Pinotage 2015 (ingebracht door Hans) uit Paarl wordt unaniem door het panel gezien als een voorbeeld van een uitstekende, meer klassieke pinotage. De rokerige tonen, alcohol en tannine zijn mooi met elkaar verweven terwijl de wijn ook nog voldoende aciditeit en fruit heeft.
De Grangehurst uit 2008 (ingebracht door Lisja) is duidelijk een oudere wijn die elegant is en nog voldoende souplesse bezit, maar misschien wat droog in de afdronk is.
Rijks, 2014 Pinotage Reserve (ingebracht door Hans) is een wijn uit Tulbagh . Dit gebied (vroeger het Land van Waveren) in een dal naast Swartland en boven Wellingon, ingesloten tussen de bergen in westen, oosten en noorden heeft een warm microklimaat. De wijn geeft een mooie geur, maar bij het proeven vallen de scherpe, haast azijnachtige zuren in de keel op.

Vol verwachting wordt de Beeslaar 2017 (ingebracht door Bart) geopend; jaargang 2016 kreeg 5 sterren toegekend in Platter’s Wine Guide. De wijn wordt sinds 2012 gemaakt en is een privéproject van de beroemde wijnmaker Abrie Beeslaar, die ook verantwoordelijk is voor Kanonkop. De elegantie en klasse proeft iedereen. Maar dit is gewoon nog een veel te jonge wijn, met een grote potentie. Het zal bijzonder interessant zijn om deze over twee jaar nogmaals te proeven.
Kanonkop Estate Pinotage 2016 (ingebracht door Jan) uit Simonsberg (in het noorden van Stellenbosch op weg naar Paarl) is een echte ‘in your face’ pinotage. Een donkere wijn met diepe tonen en krachtige volle smaken van pruim en moerbei. Met een lichte hint van de kenmerkende pinotage-rokerigheid een van de mooiste wijnen van de avond.

Oude jaargang

Martijn van Bouzy bracht een oude pinotage mee, buiten de panelproeverij, die iedereen positief verraste. De 1997 Vriesenhof Pinotage (botteling: Cape Independent Winemaker Guild). Met een ouderwets laag alcoholpercentage van 12,5% is dit nog een verrassend levendige en toegankelijke wijn. Met een mooie balans en nog steeds fruit in de afdronk heeft deze meer dan twintig jaar oude wijn nog voldoende lengte en zou hij niet misstaan tussen een reeks even oude bordeauxwijnen.

Conclusies

Iedereen is unaniem verrast over de kwaliteit van de wijnen. De top 3 zit heel dicht bij elkaar:

1. Chamonix Greywacke Pinotage 2015 (6x top 3 – 14 pnt)
2. Kanonkop Pinotage 2016m (6x top 3 – 13 pnt)
3. Bellingham ‘Bernard Series’ Bush Vine Pinotage 2015 (5x top 3 – 12 pnt)

De nog steeds aanwezige dynamiek in de oude 1997 Vriesenhof Pinotage maakte de meeste indruk. Voor iedereen is het duidelijk dat de Zuid-Afrikaanse wijnmakers pinotage steeds serieuzer nemen. Niet alleen met nieuwe impulsen van jonge wijnmakers uit Swartland, Perdeberg of Citrusdal maar ook de ‘bekende namen’ in pinotage maken zeer verteerbare, moderne wijnen. Meer fruit, mooi verwerkte tannine, maar nog wel hoog in de alcohol, onder de 14% is eerder uitzondering dan regel. De ‘old school’ pinotages met harde tannine en tonen van verbrand rubber lijken te zijn uitgestorven. Zelfs op supermarktniveau (zie de Jumbo versus Librije proeverij) worden heel drinkbare varianten gemaakt. Ook speelt pinotage een belangrijke rol in de zogenaamde ‘Cape blends’. Bij een recente blending-wedstrijd van LFE waar horecaondernemers werden uitgedaagd om de nieuwe ‘homestead’ blend voor de Nederlandse markt samen te stellen, won een blend gedomineerd door pinotage.

Wel hebben de meer krachtige pinotages tijd nodig; te jong drinken is eigenlijk ‘kindermoord’ (zie Beeslaar en Blacksmith). Decanteren is vaak gewenst (hebben we nu niet gedaan). Echte stijlverschillen tussen de verschillende gebieden op gebied van terroir of klimaat zijn nog niet te ontdekken. Grote verschillen zijn er wel, maar dat lijkt meer de hand van de wijnmaker (David & Nadia versus Kanonkop).

Lisja Hu over combinatie pinotage / döner

Pinotage is een veelzijdige druif die met pinot en cinsaut als ouders vooral frisheid en sap zou moeten geven, maar vanwege het warme klimaat van Zuid-Afrika geeft het stuivende specerijen, die soms zo geconcentreerd kunnen zijn dat ze doen denken aan curry’s en sojasaus. Samen met een flinke dosis tannine en zuren, kan dit druivenras heel wat food aan.

Dus een prima match met de geweldige döner kebab van Leeman op de Van Wou (‘best you can get’ in Amsterdam). Zelf gemaakt broodje met een lekker trekkerige structuur, niet te veel saus, voldoende ijsbergsla en met een weldadige hoeveelheid goed gekruid vlees – kalf en kip combi. De pinotage kan zonder begeleiding misschien wat veel wijn worden gevonden, maar dankzij de pittige kebab krijgt deze een geweldig zwoel zoetje. Het sap wordt weldadig en gul en hierdoor smaken zowel de döner als de wijn naar meer.