Eind augustus was de perspremière van de nieuwe VDP-Grosses Gewächs (GG) wijnen in Wiesbaden. Deze keer waren het de witte wijnen van 2017 en de rode van 2016. Plus een aanzienlijk aantal wijnen van de jaren 2013-2015.
tekst Albert de Jong
De reden dat er tijdens de primeurproeverijen steeds meer exemplaren van oudere datum worden gelanceerd is dat jonge, hoge wijnen zich feitelijk pas na drie jaar daadwerkelijk optimaal presenteren. Helaas is zo’n Late Release voor sommige wijnboeren geen optie, omdat dat bedrijfseconomisch niet haalbaar is. In de beginfase van het GG was het uitgangspunt om per wijngaard maximaal 1000 flessen te maken, maar nu maken sommige wijngoederen wel 30.000 stuks!
Het wijnjaar 2017 was voor de wijnboeren een van de meest gecompliceerde ooit: hagel, vorst, droogte en al dergelijk ongemak geselden de wijngaarden, maar in de wijnen valt gewoon niets terug te proeven. Die smaken vaak heerlijk fruitig en zijn prachtig elegant. Ik durf zelfs aan deze oogst met de grote jaargang 1990 te vergelijken! Omdat het aanbod ruim boven de 400 stuks ligt besloot ik mij te focussen op de silvaner, riesling, lemberger en spätburgunder.
2017 was een van de meest gecompliceerde oogstjaren ooit, maar in de wijnen heeft dat geen sporen achtergelaten
Franken Silvaner GG: prachtig maar ook discutabel
De silvaners, uit de jaren 2017 en 2016, waren regelmatig van indrukwekkende kwaliteit. Veel wijnen tonen een dominant druivenraskarakter met uitbundige aroma’s van groene paprika, vaarn, jodium, vermalen schaaldier-schelpen en witte peper. De indrukwekkendste 2017 GG’s komen van de wijngoederen Bürgerspital zum Heiligen Geist (zo puur de wijngaard!), Zehnthof Luckert, Rainer Sauer, Horst Sauer en Paul Weltner. Bij de wijnen uit 2016 bekoorden de huizen Hans Wirsching en het Fürstliches Castell’sches Domänenamt geweldig.
Diverse wijnboeren in Franken laten bij het GG-Silvaner echter niet meer de wijngaard prevaleren, maar maken er eigenlijk een nieuw type wijn. Veelvuldig is dit een naar slanke chardonnay tenderende wijn met houtinvloed. Ik betreur deze ontwikkeling, want bij een wijngaardclassificatie dient de wijngaard centraal te staan en niet de vinificatietijdgeest! Als men een Romanée-Conti koopt, wil men gewoon genieten van de allermooiste pinot noir-terroirexpressie en niet een hoge compositiewijn in het glas hebben! Hoe lekker ze ook zijn, voor dit soort speeltjes moet de VDP gewoon een aparte categorie à la Vino da Tavola gaan creëren!
Riesling is de ruggengraat van de sneak preview
Hoge Duitse riesling is uniek in zijn finesse en moet het niet zozeer hebben van kracht en volume. Bij de start van het GG, nu ruim twee decennia geleden, dacht men aanvankelijk dat vooral een gespierde type Grand Cru-waardig was, maar gelukkig geven nu de meer verfijnde exemplaren de toon aan. De frivoolste rieslings komen van de Mosel- en de Nahe-regio maar ook de Rheingau komt hiermee op.
De kopgroep van de Mosel bestaat uit de wijngoederen Heymann-Lowenstein, Dr Loosen, Schloss Lieser, Fritz Haag, Maximin Grünhaus, von Othegraven en van Volxem. Een aparte vermelding verdient het Saarwijngoed Forstmeister Gelz Zilliken. Hun GG Rausch was een zeldzaam uniek schoolvoorbeeld van finesserijke Saar-riesling.
De Rheingau vormde de verrassing van 2017. In 2016 waren veel wijnen levenloos, maar nu vibreren ze en hebben de wijnboeren geen kunstgrepen nodig gehad om er wat van te maken! Mijn favorieten zijn: Robert Weil, Künstler, Schloss Vollrads, August Kesseler, Schloss Johannisberg, Oetinger en August Eser.
De Rheingau verrast met vibrerende rieslings – een groot verschil met vorig jaar
Adembenemende wijnen uit de Nahe
Vrijwel jaarlijks is de Nahe de allersterkste regio in Wiesbaden en ook nu weer waren veel wijnen adembenemend! Naast de giganten Dönnhoff, Diel, Schäfer-Frohlich, Gut Hermannsberg, Emrich-Schönleber en co viel het wijngoed Crusius op met de beste, en droogste, GG’s uit hun bedrijfsgeschiedenis. Een andere opvallend iets was de stijlverandering van wijngoed Kruger-Rumpf. Normaliter hier frisse wat lichte GG’s maar nu wijnen met diepte en dominantie.
De regio Rheinhessen is altijd een achtbaan met hoge toppen en diepe dalen. De indrukwekkendste wijnen komen van Keller, Wittmann, Gunderloch en Wagner-Stempel. Geweldig is hier de terugkeer van wijngoed St Antony uit Nierstein. Het schitterende wijngaardkarakter dat de rieslings in de vorige eeuw zo betoverend maakte komt gelukkig weer helemaal terug!
De bovengrens van droog
De mediterrane Pfalz bood maar liefst zesenvijftig rieslings aan en opvallend was dat er redelijk wat nieuwe GG’s aan de bovengrens van droog, maximaal negen gram restsuiker, zitten en zodoende noteerde ik diverse malen ‘behoorlijk zoet!’ Of men hiermee iets wil maskeren is mij onbekend maar als men de prachtige droge exemplaren van Phillipe Kuhn, Knipser, Rebholz, Wehrheim, Rings, Pfeffingen, Müller-Catoir en Theo Minges proeft lijkt mij dit totaal overbodig.
Verder opmerkelijk is de eenheidsworst die bestaat rondom Deidesheim en Forst. In die twee gereputeerde wijndorpen lijkt, op wijngoed Acham-Magin na, ieder wijngoed dezelfde vinificatie-adviseur te hebben. Vrijwel alle wijnen hier etaleren opmerkelijk houtgebruik, welke tendens in 2010 startte met wijngoed Von Winning. Graag zou ik dat momenteel aangename plankensap over twee jaar eens terug willen proeven om ze dan pas daadwerkelijk te beoordelen.
Het noordelijke Franken bood een zeer goede range rieslings aan en het zijn dezelfde producenten als bij de silvaner die betoveren. Uit het zuidelijke Baden was maar één riesling, van wijngoed Stigler, aanwezig en dat terwijl in de Ortenau geweldige producenten zijn. Navraag leerde dat er maar een bescheiden aantal wijnen mag worden ingestuurd en dat Baden zich vooral met burgunder wil onderscheiden.
Redelijk wat rieslings uit de Pfalz bevatten opvallend veel restsuiker. De reden was onduidelijk, fraaie droge wijnen uit de regio bewijzen dat het niet nodig is.
Spätburgunder
Door de klimaatverandering wordt de blauwe spätburgunder steeds belangrijker in Duitsland. De jaargang 2016 heeft bij de spätburgunder goede tot zelfs uitstekende pinots opgeleverd. De wijnen zijn vaak vol helder rood fruit met een medium body waarin een lekker citruszuurtje zit. Ze bezitten niet de grote diepte of het hoog geconcentreerde sap van de topjaargang 2015 maar zitten er maar kort onder. Soms noteerde ik rode paprika, munt, After-Eight-chocolade en al dergelijke nuances meer, wat feitelijk wijst op een iets mindere rijpheid, maar hierdoor blijven deze vaak slanke wijnen wel lang fris.
Er zijn prachtige 2016 exemplaren te vinden bij Jean Stodden, JJ Adeneuer, Meyer-Näckel, August Kesseler, Künstler, Fürst (iets minder groots dan normaliter hier), Bernhart, Huber, Dr.Heger, Franz Keller, Heid, Aldinger en Dautel. Er was ook een kleine selectie uit 2015 en hieronder waren hartverwarmende exemplaren te proeven bij Friedrich Becker, Kranz en Lämmlin-Schindler.
Lemberger
De hier vrijwel onbekende regio Württemberg komt kwalitatief indrukwekkend bovendrijven. Deze regio is de thuisbasis van de lembergerdruif, goed voor elegante rode wijnen met een heerlijk verfrissend zuurtje. Mijn toppers waren Dautel, Rainer Schaitmann, Karl Haidle, Heid en Aldinger.
Vrije merknaam
Binnen pakweg twintig jaar heeft het Grosses Gewächs een enorme kwaliteitsrenommee opgebouwd, maar wie weet is dit allemaal wel snel voorbij. Strikt juridisch gezien is het een VDP merknaam die bij het Duitse merkenrechtbureau DMPA gedeponeerd is als zijnde een logo (GG) met daaraan gekoppeld een wijngaardnaam. Nu heeft een Duitse discounter alle uiterlijkheden nagemaakt met een simpele en goedkope Grosslage wijn. De VDP heeft wegens inbreuk op hun merkrecht hier terecht een klacht tegen ingediend. Maar helaas heeft zij, tijdens de procedure in tweede termijn, de uiterste datum van verweer laten verstrijken. En omdat er geen VDP vervolgverweer is geweest heeft het DMPA beslist dat deze merknaam vrij is en zodoende voor iedereen te gebruiken is. Het wordt dus essentieel om in de toekomst alleen GG’s te kopen als er ook een VDP-druivenadelaar afgebeeld is. Overigens was en is de term Grosses Gewächs, voluit geschreven, voor iedereen en altijd te gebruiken geweest want deze twee woorden kunnen niet als merknaam worden gedeponeerd.