Wijngaarden in Biskaje (foto: Bizkaiko Txakolina)
Enige tijd geleden bezochten we de provincie Biskaje in Spaans Baskenland. In en rond Bilbao proefden we in wijnbars en restaurants diverse wijnen uit de westelijke appellatie Bizkaiko Txakoli en genoten van de regionale pintxos. We vermelden in dit artikel ook enkele wijnen uit de oostelijke appellatie Getariako Txakoli, rond San Sebastián, die we eerder in Nederland proefden.
tekst Jan van Lissum
Van de meer dan 2800 hectare aan wijngaarden die de Autonome Gemeenschap Baskenland eind 19e eeuw telde bleef na de phylloxeraplaag weinig over. Wijnbouw leidde lange tijd een sluimerend bestaan in het gebied. De schaarse wijnproductie die er was richtte zich voornamelijk op de plaatselijke bevolking. Bovendien zorgde het totale verbod op het steunen en verspreiden van Baskische cultuur tijdens het Franco-regime ervoor dat Baskische wijn buiten de eigen regio nergens bekendheid genoot en dat het aantal wijngaarden nog verder slonk. Zo stond er in 1970 in de westelijke provincie Biskaje nog maar 25 hectare aan wijngaarden geregistreerd en omvatte oostelijke provincie Gipuzkoa ten tijde van de oprichting van de eerste DOC in 1989 slechts 52 hectare. De provincie Álava in het zuidwesten telde nog 5 hectare, toen de overgebleven wijnbouwers in 1988 besloten een samenwerkingsverband op te richten.
De wijnappellaties
Bizkaiko Txakolina (1994)
Ligging: noordwest, rondom Bilbao, provincie Biskaje
Wijnbouwoppervlakte: 436 hectare
Bodegas: 36
Getariako Txakolina (1989)
Ligging: noordoost, ten westen van San Sebastián, provincie Gipuzkoa
Wijnbouwoppervlakte: 446 hectare
Bodegas: 35
Txakoli de Álava (2002)
Ligging: zuidwest, ten zuiden van Bilbao, richting Santander, provincie Álava
Wijnbouwoppervlakte: ca. 100 hectare
Bodegas: 8
Oude stokken hondarrabi zuri
Druiven
Het belangrijkste witte druivenras is de hondarrabi zuri (courbu blanc). Hij wordt vaak geblend met de hondarrabi zuri zerratia (petit courbu). Verder staan er verschillende andere rassen aangeplant waaronder druiven die, net als de courbu, ook ten noorden van de Pyreneeën in Frans Baskenland te vinden zijn: mune mahatsa (folle blanche), izkiriota (gros manseng), izkiriota ttippia (petit manseng), sauvignon blanc, chardonnay en riesling.
Rode en roséwijnen maken slechts 10-15% van de totale productie uit. Hier is de hondarrabi beltza de voornaamste druif. Sinds 2021 is ook beperkt gebruik van pinot noir en berdexarie (cabernet franc) toegestaan.
Hondarrabi zuri: droog, fris en aromatisch
De hondarrabi zuri geeft de witte txakoli-wijnen een bijzonder karakter. Ze zijn meestal zeer droog en tegelijk licht aromatisch. Frisse citrustonen komen veel voor, soms lichte tonen van grapefruit of ananas en dikwijls hebben ze een lichte tinteling.
Wijnstijlen
Traditioneel worden er voornamelijk witte wijnen gemaakt voor dagelijkse, plaatselijke consumptie: jong, fris, fruitig, goed doordrinkbaar en passend bij de lokale keuken.
De heropleving van de afgelopen dertig jaar heeft geresulteerd in meer experimenten met andere druivenrassen en wijntypen, ook met het oog op de groeiende export naar de rest van Spanje en de rest van de wereld. Met name de jongere generatie wijnmakers legt zich de laatste tijd meer en meer toe op de productie van premium wines met meer complexiteit en rijping.
De appellatieregels gaan mee met deze ontwikkelingen en vermelden inmiddels het meer prestigieuze wijntype Txakoli Berezia: witte, rode of roséwijnen met minimaal 5 maanden rijping, al dan niet op hout. Ook worden er tegenwoordig in beperkte mate late oogst-wijnen (Ustagoienak) en mousserende wijnen (Apardunak) gemaakt.
Gastronomie
San Sebastián geldt als de culinaire hoofdstad van Baskenland. Er zijn tien sterrestaurants waaronder drie met drie Michelinsterren. Traditie en innovatie komen samen in toonaangevende zaken als Arzak en Martin Berasategui. Maar ook in Bilbao valt op gastronomisch gebied veel te beleven, zo constateerden we tijdens ons bezoek.
De Baskische keuken wordt gekenmerkt door een grote rijkdom aan regionale producten, waaronder veel verse vis en schaal- en schelpdieren. Zoals elders in Spanje overal tapasbars te vinden zijn, kom je hier talloze pintxosbars tegen. Pintxos zijn de Baskische tegenhangers van tapas: stukjes brood met daarop allerhande lekkernijen als vis, vlees, pepers, paddenstoelen en groentes, bijeengehouden door een prikstokje. De pintxos zijn over het algemeen wat vettiger en voller van smaak dan de meeste Spaanse tapas.
In de keukens vind je steevast een parilla, de karakteristieke Baskische grill die schuin boven het vuur hangt, zodat het vrijkomende vet van het vlees niet in het vuur druppelt maar ernaast terechtkomt.
Combineren
De traditionele, frisse witte wijnen laten zich het best combineren met de vettige pintxos, op basis van sardine, ansjovis, kaas, charcuterie, olijf, enz. en andere eenvoudige gerechten. De moderne typen wijn uit het gebied, met meer rijping en complexiteit vragen vanzelfsprekend om meer geschakeerde gerechten.
Proefnotities
Bizkaiko Txakolina wit
****
Marko (Gure Arbasoak), Oxer Bastegieta, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2022
45% hondarrabi zuri zerratia, 40% hondarrabi zuri, 15% izkiriota txikia (petit manseng); licht citroengeel uiterlijk, mooie kleurspiegel, veel vulling in de aanzet, compleet andere stijl, opvallend rijpe tonen, ronde aroma’s en bitters, vulling en concentratie, kruidig, ziltig, hoge zuren, complex, veel lengte, gastronomisch (13,5%)
Wijnhandel 12% Of Meer € 25,95
****
Zura, Gorka Izagirre, Bizkaiko Txakolina (Berezia), Spanje 2021
100% hondarrabi zuri zerratia, fermentatie en 10 maanden rijping in Frans eiken vat van 5000 liter; citroengeel uiterlijk, volle geurwaaier, breed en hecht, crèmige aanzet, intens wit fruit, ziltig, volle bitters, goede zuren, duidelijke houtinvloed, complexe wijn, veel smaak, vullend met wat houtinvloed, decanteren aan te raden, veel potentieel en lengte (12,5%) Circa € 23,00 in Spanje
***
Itsasmendi 7, Bodega Itsasmendi, Bizkaiko Txakolina (Berezia), Spanje 2016 (magnum)
45% hondarrabi zuri zerratia, 37% hondarrabi zuri, 18% riesling, 8 maanden rijping sur lie in rvs; citroengeel, aromatisch, vol, gerijpt, mooie ontwikkeling, crèmige tonen, rijp fruit, fijne bitters, mooie, goed verpakte zuren, subtiel zoetje, smaakvol, rond, veel lengte, duidelijk ander type, gastronomische wijn (14%)
Chabrol Wines
***
Eklipse, Bodega Itsasmendi, Bizkaiko Txakolina (Berezia), Spanje 2018
48% hondarrabi beltza, 42% pinot noir, 10% cabernet franc, fermentatie op rvs, 10 maanden rijping in Frans eiken vat van 2000 liter; ontwikkelde kleur, zwoel fruit, goede zuren, houttoets, licht ontwikkeld, opvallend kruidig, licht stallig en broeierig, goede tannine, aangenaam van smaak (13%)
Chabrol Wines
***
Txa Txabarri Extra, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2022
50% hondarrabi zuri, 35% hondarrabi zuri zerratia, 10% sauvignon blanc, 5% riesling; lichtgeel met groene reflex, jong, compact, directe stijl, smaak is verrassend speels met rijp fruit, goede zuren en bitters, licht kruidig, toegankelijk, smaakvol en elegant, vraagt om bijpassend gerecht (12%)
***
Markoleta, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2022
Hondarrabi zuri, hondarrabi zuri zerratia, mune mahatsa, productie 827 flessen; opvallend licht van kleur, aparte geurwaaier, diepgang en concentratie, rijpe tonen, hoge zuren en bitters, meer wit fruit, ziltig, levendig, tikkeltje anijs, elegant en evenwichtig, fijn en schoon, zeer aangenaam (12%)
***
Doniene, Doniene Gorrondona, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2021
100% hondarrabi zuri; citroengeel uiterlijk, veel citrus, o.a. limoen, hoge zuren, levendig, spritzig, crispy, ziltig, heel schoon, klein bittertje in finale (12,5%)
Les Généreux € 18,60
**
Aguirrebeko, Bodega Berroja, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2021
85% hondarrabi zuri, 10% riesling, 5% hondarrabi zuri zerratia; wat doffe geur, hecht, wat gesloten, meer breedte en concentratie (12%)
**
Gorrondona, Doniene Gorrondona, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2022
85% hondarrabi zuri, 11% hondarrabi zuri zerratia, 4% munemahatsa; fractie meer kleur, vleugje zee-invloed, goede balans tussen fruit en zuren, aangenaam (12,5%)
Les Généreux € 14,95
*
Gorka Izagirre, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2021
50% hondarrabi zuri, 50% hondarrabi zuri zerratia; mooi groen fris fruit, elegant en evenwichtig
*
Gure Aberria, Talleri Berria, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2022
Hondarrabi zuri, hondarrabi zuri zerratia; rustige geur, limoentonen, hoge zuren, levendig, licht crispy (13%)
Zabala, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2022
Hondarrabi zuri; correcte kleur, ingetogen, lichte houtinvloed vlakt de smaak wat af
Bizkaiko Txakolina rood
**
Abio Beltza, Abio, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2022
Hondarrabi beltza; correcte kleur, hoge zuren, aardig fruit, correct houtgebruik (12,5%)
**
Beltza, Doniene Gorrondona, Bizkaiko Txakolina, Spanje 2021
Hondarrabi beltza; veel kleur, hechte tannine, fruit en zuren, goede structuur
Les Généreux
Getariako Txakolina wit
***
Adur, Getariako Txakolina, Spanje 2019
Hondarrabi zuri; licht geelgroen, opvallend schoon, spritzige geur, veel vulling, rijp geel en wit fruit en hoge zuren, citrus, kruidige toets, evenwichtig, strak en droog, veel fraîcheur, goede spanning en lengte, mooi ontwikkelde wijn, regio is herkenbaar, goede prijs-kwaliteitverhouding
Anfors Imperial € 19,70
***
Adur, Getariako Txakolina, Spanje 2018
Hondarrabi zuri. Nerveuze wijn die de zee-invloed laat zien in het glas. Licht reductieve neus. In de mond energiek en ziltig. Rond middenpalet met wat marsepein, frisse kruidigheid, zoethout en schone finale. Zeer goed prijs-kwaliteitverhouding, zeker wat betreft terroirexpressie, spanning en intensiteit. Mooi bij oesters en schelpjes, goede prijs-kwaliteitverhouding (12%).
Anfors Imperial € 18,25
***
XO, Adur, Getariako Txakolina, Spanje 2018
Hondarrabi zuri, fermentatie en rijping in Franse eiken vaten; meer kleur, aromatisch, nog jong, houtinvloed is aanwezig maar mooi gedoseerd, rijk en breed in geur en smaak, evenwichtig en voornaam, veel sap, gepast rijp, rond, goede zuren, mooie bitters, gastronomische wijn (12%)
Anfors Imperial
***
XO, Adur, Getariako Txakolina, Spanje 2017
Hondarrabi zuri. Rijkere en rondere expressie, verrassend glas. De wijn heeft zowel vergisting en opvoeding gehad in Franse eiken vaten. Meer ingetogen neus, in de mond is wijn romig, gebalanceerd door frisse zuren van citrus, ziltigheid van de zee en licht rokerige toets. Aan het einde wat spannende kruidigheid en iets van pomelo-schil. Goede lengte (12%).
Anfors Imperial € 43,95
