De hogere aspiraties van Donau-wijnboeren

In navolging van hun Duitse collega’s werken Donau-wijnboeren aan een nieuw classificatiesysteem dat niet alleen plaats biedt aan Erste Lage- (premier cru), maar in de nabije toekomst ook aan Grosse Lage-wijnen (grand cru). Via onderlinge beoordeling en de inzet van een internationale jury wordt bepaald welke wijnen voor deze status in aanmerking komen.
tekst John Bindels

Beoordeling

Sinds 1961 is de oudere (en nu ook de nieuwe) wijngeneratie eraan gewend dat op hun etiketten niet langer staat dat hun wijnen zonder onderscheid uit de Wachau komen. Dat was de staat te grof. De hele regio werd opgesplitst naar de stroomgebieden van zijrivieren. Dus kennen we nu wijnen uit Kamptal, Wagram, Krems- en Traisental. De 62 Erste Lage-boeren uit die regio´s hebben zich inmiddels verenigd in de Österreichische Traditionsweingüter (ÖTW) en willen dus hogerop. Welke wijnbedrijven daarvoor genoeg in huis hebben beoordelen ze niet alleen in eigen kring. Vandaar dat ik eind augustus met zo’n 40 andere zogeheten wijn-´professionals´ uit diverse windstreken mocht aantreden in Krems. Daar werden 132 wijnen van de jaargang 2015 beoordeeld die het al eerder tot het niveau ‘Erste Lage’ hadden geschopt.

Wie nu gedacht had dat die vierendeling binnen de Wachau te maken zou hebben met significante bodemverschillen van regio tot regio vergist zich. In geen enkel opzicht is die te koppelen aan bijzonder geologisch onderscheid. In het Kamptal is net zo goed löss en kristallin te vinden als rivierdalen en hellingen bij de buren laten zien. In vrijwel elke regio kom je dezelfde variatie tegen. Een opvallende uitzondering daarop toont Heiligenstein in het Kremstal. Daar domineert zandsteen uit het geologische perm-tijdperk. Er staat overigens voor 98% riesling aangeplant.

Wie 132 wijnen in 8 uur proeft, verdeeld over 2 dagen, krijgt er per uur ruim 16 te beoordelen. Bruto is dat gemiddeld 3,5 minuut per wijn.

Authentieke wijnen

De vraag is welke van die Oostenrijkse Erste Lage-wijnen de Nederlandse wijnconsument zouden kunnen bekoren. Er komt jaarlijks wel ruim 1,7 miljoen liter Oostenrijkse wijn (inclusief bulk) ons land binnen, maar in welke categorieën die waar te koop zijn, wordt zelfs door het CBS niet bijgehouden. In polderland wordt de ontwikkeling van de smaakbeleving voornamelijk overgelaten aan supermarkten. Daar slaat zo’n 70% van de wijndrinkers z’n flessen in, met een geringe keuzemogelijkheid als het om Oostenrijkse wijnen gaat. Wie zo’n consument een grüner veltliner Erste Lage van een löss-bodem uit de Wagram voorzet, zal daar niet altijd applaus voor oogsten, terwijl het toch om een ‘premier cru’ gaat. Dat soort wijndrinkers willen de topwijnproducenten langs de Donau ook niet aanspreken. Ze verkopen ‘klassieke, authentieke wijnen, met een duidelijke bodemexpressie’. Van een kwaliteit die niet per definitie garandeert dat zo’n wijn naar de smaak van de huis-, tuin- en keuken-drinker ook ‘lekker’ is. De makers moeten het dus van die overige 30% hebben. In dat cijfer zitten niet alleen de ‘professionals’, maar ook alle anderen die met behulp van een geoefend palatum zulke wijnen hebben ‘leren begrijpen’. Wijn die deugt hoeft dus lang niet iedereen te bevallen. Kan bij ongeoefend palatum zelfs worden afgewezen. Dus daarmee moet bij het samenstellen van wijnkaarten ook rekening worden gehouden.

Klonen, terroir inclusief microklimaat en de hand van de wijnmaker bepalen voornamelijk hoe een wijn wordt ‘beleefd’. Daar zit een optimum aan, dat begrensd wordt door de kwaliteit van de geboortegrond. Bodemsoort, expositie en het weerverloop binnen de wijngaard kunnen niet meer bieden dan ze intrinsiek hebben toe te voegen. Dat betekent dus dat daarom alleen al de ene riesling uit dezelfde regio nooit de ander zal worden. En omgekeerd.

Proefindrukken: wat viel er tijdens deze wijnjurering op?

Iedereen vond het niveau van de aangeboden wijnen hoog. Er werd verschillend geoordeeld over de alcoholgehaltes bij deze jaargang. Vooral uit de regio Kamptal proefde ik verhoudingsgewijs veel wijnen met 14%. De beoordeelde rieslings en grüner veltliners zaten over het geheel genomen overwegend op 13,5%. Met als enige uitzondering een wijn uit Ruppersthal in de Wagram die 12,5% op het etiket had.
Aan de alcoholbeheersing wordt hard gewerkt, verzekerde mij ‘Obmann’ Michael Moosbrugger van de Österreichische Traditionsweingüter. Maar bij de huidige klimaatgrillen is dat geen sinecure. Hinderlijk was dat hoge percentage bij de meeste wijnen overigens niet. Ten slotte gaat het om de balans en/of de hoeveelheid extract. En daar mankeerde het bij de ‘geslaagde ’wijnen niet aan.

Dan het houtgebruik. In deze streken meestal bescheiden in tijdsduur (2 tot 3 maanden gemiddeld) en zelden tot nooit opvoeding op barrique. Meestal is er sprake van ronding op grote vaten (bijvoorbeeld 2200 liter) die jaren achtereen worden gebruikt en geen uitgesproken houtaroma’s meer aan de wijn toevoegen. In twee gevallen hadden grüner veltliners onaangenaam hout, dat in de jonge wijn nog niet was ‘geïntegreerd’.