Carmignano, eigentijds en historisch

Tijdens bezoeken aan de Anteprime Toscane, Prowein en Vinitaly legde Proefschrift de basis voor een nadere kennismaking met een relatief onbekende Toscaanse wijn, de DOCG Carmignano. De moeite waard, zo bleek na een proeverij in het Vinodroom te Amsterdam.

tekst Fred Nijhuis en proefnotities Jan van Lissum

In 2016 vierde het Consorzio Chianti Classico op uitgebreide wijze het feit dat Cosimo III de’ Medici, groothertog van Toscane, in 1716 een decreet uitvaardigde, waarin de grenzen van het Chianti-district werden vastgelegd. Het decreet wordt beschouwd als de eerste regelgeving ter wereld ter bescherming van de identiteit en kwaliteit van een specifieke wijn. Opmerkelijk genoeg had het niet alleen betrekking op de regio Chianti, maar ook op die van Pomino, Valdarno (Superiore) en Carmignano. Grootschalige feestelijkheden bleven in deze streken echter achterwege, vooral een kwestie van aan omvang gerelateerde marketingbudgetten. De DOCG Carmignano is bijvoorbeeld slechts 120 ha groot, Chianti Classico ruim 6500 ha.

Cabernet

De reputatie van Carmignano is niet alleen gebaseerd op de historische loftuitingen die zelfs teruggaan tot voor de Romeinse tijd, maar ook op een ander fenomeen. Een ieder is wel bekend met de renaissance van de Toscaanse wijnbouw, voor een belangrijk deel gebaseerd op het gebruik van andere druivenrassen dan de sangiovese. In de jaren zeventig tot negentig van de vorige eeuw wilde vrijwel iedere wijnmaker iets anders, iets nieuws en vaak resulteerde dat in het gebruik van cabernet sauvignon als innovatieve impuls en de basis voor vele zogenaamde Super Tuscans. Opmerkelijk genoeg was het gebruik van cabernet sauvignon allesbehalve nieuw. Al in de 16e eeuw introduceerde Catharina de’ Medici de Uva Francesca in Toscane. Deze Franse druif was niets anders dan de cabernet sauvignon (en/of cabernet franc) die ze had leren kennen en waarderen toen ze door haar huwelijk met Hendrik II koningin van Frankrijk was, van 1547 tot 1559. In de andere delen van Toscane verdween de druif vrijwel uit beeld, maar in Carmignano veroverde hij een vaste plaats als belangrijke druif in de wijn.

Eigen identiteit

De wijn uit Carmignano ging lange tijd door het leven als chianti, vanaf 1932 als onderdeel van de subzone Montespertoli en met ingang van 1967 van de DOC Chianti Montalbano. Graaf Ugo Contini Bonacossi van Tenuta di Cappezzana zorgde er voor dat Carmignano in 1975 een eigen DOC kreeg, gevolg door de promotie naar DOCG in 1990. Daarmee kregen de eigen identiteit en de bijzondere samenstelling weer de wettelijke erkenning en bescherming die deze historische wijn toekwamen.
Hoe belangrijk dat voor de producenten is, blijkt o.a. uit de woorden van Fabrizio Pratesi: ‘De carmignano-blend is traditie, geen trend’.

Voorschriften

De DOCG Carmignano ligt zo’n 20 km ten westen van Florence, rond de gelijknamige gemeente en het dorpje Poggio a Caiano. De regels schrijven minimaal 50% sangiovese voor, aangevuld met 10 tot 20% cabernet franc en/of cabernet sauvignon en maximaal 20% canaiolo nero, maximaal 10% canaiolo bianco, malvasia en/of trebbiano en maximaal 10% andere blauwe druivenrasssen uit de regio. De minimale lagering voor de reguliere carmignano is 20 maanden (inclusief 8 maanden in hout) en 3 jaar voor de riserva (waarvan minimaal 12 maanden in hout). Bijzonder is voorwaarde dat een riserva direct na de oogst als zodanig gedeclareerd moet worden. Daarmee wordt voorkomen dat een riserva geen onverkocht restant is dat ‘toevallig’ langer in de kelder heeft gelegen, maar het resultaat van bewuste keuzes t.a.v. druiven, analyses, vaten en lagering. Andere wijnen uit de streek zijn de Barco Reale di Carmignano DOC (rosso en rosato) en de Vin Santo di Carmignano DOC.